Sarıçam, ŞuleKantoğlu, K. YaprakEllialtıoğlu, Ş. Şebnem2019-05-172019-05-172018Sarıçam, Ş., Kantoğlu, K. Y. ve Ellialtıoğlu, Ş. Ş. (2018). Kaplı ve kapsız marul (Lactuca sativa var. longifolia cv. cervantes) tohumlarında etkili mutasyon dozunun belirlenmesi. Tralleis Tarım Bilimleri e-Dergisi, 3(2), 229-242.http://tralleisdergi.site/index.php/tralleis/article/view/20http://kurumsalarsiv.tenmak.gov.tr/handle/20.500.12878/1285Tarımsal üretimde en önemli unsurlardan biri tohum ekimi ve tohumların uygun koşullarda Hafif, küçük ve şekilsiz tohumların ekimi oldukça güçtür. Tohum kaplama teknolojileri sayesinde makineli ekime uygun tohumlar elde edilir. Marul (Lactuca sativa L.) tohumları çok küçük olup 1000 tane ağırlığı yaklaşık 0.9 g’dır. Bu yüzden ticari marul tohumları kaplanmış olarak satılmaktadır. Yürütülen ıslah çalışmalarında nitelikli çeşitler, gen havuzlarının oluşturulmasında önem taşımaktadır. Marul ıslahında mutasyon önemli yer tutmaktadır. Mutasyon ıslahı, etkili mutagen dozu ile zengin bir fenotipik varyasyon yaratmak ve seleksiyon ile birkaç önemli özelliğin değiştirildiği daha iyi özelliklere sahip yeni çeşitlerin geliştirilmesi amacıyla kullanılmakta olan bir yöntemdir. Ancak bu tarz bir ıslah yönteminde ışınlama uygulaması yapılacak olan tohumun nem içeriği ve canlılığı ışınlamanın başarısında oldukça önemlidir. Günümüze kadar yürütülen çalışmalarda, kaplanmış tohumlu türlerde ışınlamanın etkileri üzerine bir çalışma yürütülmediğinden, kaplanmış tohumun ışınlanması ile ilgili bir bilgi mevcut değildir. Bu çalışmada, kaplanmış tohumların ıslah materyali olarak mutasyon ıslahı çalışmaları için uygun olup olmadığını belirlemek amacı ile Cervantes marul çeşidine ait kaplı ve kapsız tohumlar kullanılmıştır. Tohumlar, Co60 kaynağı ile sekiz farklı dozda, 0-600 Gy arasındaki dozlarda (30 tohum/doz) ışınlanmıştır. Işınlamadan 30 gün sonra "Etkili Mutasyon Dozu" (EMD50) lineer regresyon analiziyle hesaplanmıştır. Buna göre 254,45 Gy’lik doz kaplı tohumlar, 254,49 Gy’lik doz kapsız tohumlar için etkili mutasyon dozu olarak belirlenmiştir.Sowing of light, small and irregular seeds is very difficult. Seed coating technologies helps to obtain a seed suitable to machine sowing. Lettuce (Lactuca sativa L.) seeds are very small, 1000 of the seeds weigh 10.9 g in total. For this reason, commercial lettuce seeds are sold in coated forms. In the breeding studies, the eligible varieties have an important role in creation of the gene pools. In lettuce breeding, mutation breeding takes a significant role which is a method used for the purpose of developing new varieties and better qualities by changing some important traits via selection and developing a rich phenotypic variation using effective mutagen dose. However, for a breeding method such as mutation, the moisture content and viability of the seed is important on the success of irradiation effect. Irradiation effect on the coated seeds has not been studied until today. Therefore, no information is available conducted to the irradiation of coated seeds. In this study, coated and uncoated seeds of Cervantes cultivar were used to determine whether coated seeds were suitable for mutation breeding trials. Those of seeds were exposed to gamma rays at eight different doses ranging between 0-600 Gy absorbed doses (30 seeds/dose) by 60Co sources. 30 days after irradiation, the "Effective Mutation Dose" (EMD50) was determined by linear regression analysis. According to results 254,45 and 254,49 Gy absorbed doses were found to be effective mutation dose for coated seeds and uncoated seeds, respectively.turinfo:eu-repo/semantics/openAccessCoated - uncoated seedKaplanmış-kaplanmamış tohumMutation breedingMutasyon ıslahıCo60Kobalt 60Gamma raysGama ışınlarıLactuca sativaEMD50article32292422