Atak, Ç.Atilla, S.2017-07-032017-07-031985Atak, Ç. ve Atilla, S. (1985). Nem oranları değişik olan soya tohumları üzerine gamma radyasyonunun etkisi. Ankara : T.A.E.K., Ankara Nükleer Tarım Araştırma Merkezi.http://kurumsalarsiv.tenmak.gov.tr/handle/20.500.12878/511TENMAK D.N.. 8497Gamma radyasyonu ile yapılan mutasyon denemelerinde tohumun nem oranının belirlenmesi ve ayarlanması bitki islahcıları için çok önemlidir. Çünkü gamma radyasyonunun etkisi ile tohumun nem kapsamı arasında sıkı bir ilişki bulunmakta ve tohumda nem oranının azalması radyasyona karşı hassasiyeti arttırmaktadır. Bununla ilgili olarak da nem oranları düşük tohumlardan elde edilen bitkilerde fide yüksekliği önemli ölçüde azalmaktadır. Tohumun nem kapsamıyle radyasyonun etkisi arasındaki ilişkiyi ve buna dayanılarak en uygun nem oranını saptamak amacıyla yapılan sera denemesi tesadüf blokları deneme desenine göre 3 paralelli olarak düzenlenmiş ve her paralelde 20Tşer ölçüm yapılmıştır. Denemede 30 X ^5 X 10 cm ebadındaki tahta sandıkları ve nem oranları sırasıyla % 4.5, % 9 ve % 11.1 olan Calland soya çeşidi tohumları kullanmıştır. ^Co kaynacı kullanılarak tohumlar 10, 20, 30 ve 50 krad!lık dozlarla ışınlanmış ve deneme sonunda hipokotil, epikotil ve fide yükseklikleri ölçümleri yapılarak ele alman bu kriterler bakımından değişik nem oranları ve radyasyon dozlarının etkilerinin belirlenmesine çalışılmıştır. Deneme sonuçları şöyle özetlenebilir: 1- Radyasyon dozunun 10 krad'dan 50 kradfa çıkmasına paralel olarak tüm nem oranlarında hipokotil, epikotil ve fide yükseklikleri kontrola göre azalmıştır. 2- Fide yüksekliği bakımından % 4,5 ve % 9 nem oranlarında kontrola ele alman bütün radyasyon dozları arasında önemli farklar bulunurken nem oranı % 11.1 olduğunda 20 kradfdan itibaren önemli farklar ortaya çıkmıştır. 3- Aynı radyasyon dozunda nem oranı % 4,5Tdan % 11.1Te çıkarıldığında hipokotil, epikotil ve fide yüksekliklerinde bir artış olmuştur. 4- Epikotil ve fide yüksekliklerinde % 11.1 ile % 4.5 ve % 9 ile % 4.5 nem oranları arasında tüm radyasyon dozlarında önemli farklar varken % 11.1 ile % 9 nem oranları arasında 20 krad'dan itibaren önemli farklar bulunmuştur. 5- Bu sonuçlar, gamma radyasyonuna karşı hassasiyetin tohumun nem oranının % 9 dan % 11.1 e çıkmasıyla azaldığını ve kuru tohumlarda radyasyon zararının çok arttığını göstermektedir.In mutation experiment's made by gamma irradiation. The determination and adjustment of water content of the seed has a big importance for plant breeders. Because there is a close relationship between the effect of gamma radiation and water content of the seed. However even minor decreases in water content of the seed can have a very big influence on the biological effect of gamma radiation. A greenhouse experiment was conducted in order to determine the relationship between water content of the seed and the effect of radiation and consequently to find out the most suitable water content of soybean seeds for irradiation. In the experiment randomized block design with 3 replications for each treatment was used and in each replication 20 measurements were made. Wooden boxes (30 X 45 X 15 cm dimensions) and Calland soybean seeds having 4.5 %, 9 % and 11.1 % water contents were used. Seeds were irradiated with 10, 20, 30 and 50 Krad doses of gamma radiation using ^°Co source. At the end of the experiment the measurements of epicotyl, hypocotyl and seedlings heights were made and in these respects it was tried to determine the effects of different water contents of the seed as well as radiation doses. The results of the experiment can be summarized as follows: 1. As compared with control epicotyl, hypocotyl and seedling heights were decreased from 10 to 50 krad doses at all water contents of the seeds. 2. In respect with seedling heights at 4.5 % and 9 % water contents at significant difference were found between control and all radiation doses, whereas at 11.1% water content significant differences were seen from 20 krad dose. 3- When water level was increased from 4.5 % to 11.1 % at the same radiation dose epicotyl, hypocotyl and seedling heights were increased. 4. In respect of epicotyl and seedling heights significant differences were found at all radiation doses between 11.1 % and 4.5 % and also between 9 % and 4.5 % water levels, whereas between 11.1 % ahd 9 % water content significant differences were found from 20 Krad dose. 5. These results showed clearly that the sensitivity of the seeds to the radiation was decreased when water, content was increased from 9.0 % to 11.1 % and in dry seeds the injury of radiation injury was increased considerably in respect of criterions concerned.turinfo:eu-repo/semantics/openAccessGamma raysGama ışınlarıFood irradiationGıda ışınlamasıreport