Denizli ili Acıpayam ilçesindeki Keloğlan mağarasından alınan iki adet dikit örneğinin ESR tekniği ile Kayseri-Kültepe ilçesinden gönderilen arkeolojik yanmış tuğla örneğinin OSL tekniği ile yaşlarının belirlenmesi
Loading...
Files
Date
2011
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
Abstract
Keloğlan mağarasından (Denizli, Acıpayam) alınan iki adet dikit örneğinin jeolojik yaşı Elektron Spin Rezonans (ESR) tekniği kullanılarak araştırıldı. Doğal ESR spektrumunda g=2.0011’deki ESR sinyaline ilaveten Mn(2+) sinyalleri de bulunmaktadır. Gama ile ışınlama sonucu örneğin spektrumunda g=2.0103 ve g=2.0039 da iki ilave sinyal daha ortaya çıkmıştır. Gama ışınlaması ile dikitte oluşan radikallerin C0(2)(-), C0(3(-) ve C0(3)(3-) olduğu düşünüldü. C0(2)(-) (g=2.0011) sinyal şiddeti tarihlendirme amaçlı kullanıldı. Dikit örnekleri (60)Co gama kaynağı ile ışınlandı, sinyal şiddetini belirleyebilmek için ESR spektrometresi (X-band) ile ölçüm yapıldı ve doza karşı sinyal şiddeti eğrileri exponansiyel saturasyon fonksiyonuna fit edildi. Bu model esas alınarak tarihlendirme için toplam doğal ışınım doz (AD) değeri belirlendi. Dikit örneklerinin (238)U, (232)Th and (40)K konsantrasyonları çok düşük olduğu için yerinde yapılan dış doz hızı ölçümleri tarihlendirme hesaplamalarında kullanıldı. Dikitlerin bazı kısımlarında gözenek boşluklarında ikinci kez kalsit kristaleşmesi nedeniyle, bu kısımlar için hesaplanan yaş değerleri dikitin büyüme modeli ile uyuşmamaktadır.
OSL çalışmaları kapsamında ise Kayseri, Kültepe ilçesinden alınan yanmış tuğla örneğinin OSL tarihlendirilmesi gerçekleştirildi. Örneğin eşdeğer dozu, örnekten çıkarılan kuartz minerallerinde SAR (Single Aliquot Regeneration) protokolü kullanılarak belirlendi ve lüminesans ölçümler mavi ışık uyarma (470±30 nm) ile gerçekleştirildi. Yıllık doz hızı örneğin ve çevresindeki toprağın içerisindeki (238)U, (232)Th ve (40)K konsanstrasyonları ölçülerek hesaplandı. Örneğin arkeolojik OSL yaşı, 3665±187 yıl olarak belirlendi. Örneğin belirlenen arkeolojik yaşı, tarihlendirme talep formunda belirtilen beklenen arkeolojik yaşı M.Ö 1650 (3658 yıl) ile uyumlu bulundu.
The determination of the geological age of two stalagmites found in Keloğlan cave (Denizli, Acıpayam) was investigated using an electron spin resonance (ESR) technique. The natural ESR spectra had the signals of Mn(2+) in addition to the signal at g=2.0011. In the ESR spectra of γ-irradiated samples two additional signals appear at g=2.0103 and g=2.0039. The radicals produced by irradiation in stalagmites were attributed to C0(2-), C0(3-) and C0(3)(3-) free radicals. The signal intensity of the C0(2-) (g=2.0011) was used as a dating signal. Stalagmites were irradiated with a (60)Co gamma source and measured with an ESR spectrometer (X-band ) to obtain the signal intensity vs. dose curve and fitted with an exponential saturation function. Based on this model, accumulated dose (AD) values for dating are obtained. As the (23)SU, (232)Th and (40)K concentrations of the stalagmites are very low, the measured in situ value of external gamma dose-rate was used for dating calculations. Because the some parts of the stalagmites show secondary calcite recrystallization in the pore spaces, the calculated age values of these parts don’t agree with the model of stalagmite growth. In the cover of OSL studies, OSL dating of heated brick sample from Kayseri-Kültepe was performed. A single-aliquot regenerative-dose (SAR) procedure was used for palaeodose determination in the quartz grains extracted from the heated brick using the luminescence produced by blue light stimulation (470±30 nm). The annual dose rate was calculated by measuring concentrations of (23)SU, (232)Th and 40K in the brick sample and the soil matrix. The OSL archeological age of the sample was determined as 3665±187 years. The determined archeological age of the sample was found in agreement with the sample’ expected archeological age indicated as B.C 1650 (3658) years in the dating application form.
The determination of the geological age of two stalagmites found in Keloğlan cave (Denizli, Acıpayam) was investigated using an electron spin resonance (ESR) technique. The natural ESR spectra had the signals of Mn(2+) in addition to the signal at g=2.0011. In the ESR spectra of γ-irradiated samples two additional signals appear at g=2.0103 and g=2.0039. The radicals produced by irradiation in stalagmites were attributed to C0(2-), C0(3-) and C0(3)(3-) free radicals. The signal intensity of the C0(2-) (g=2.0011) was used as a dating signal. Stalagmites were irradiated with a (60)Co gamma source and measured with an ESR spectrometer (X-band ) to obtain the signal intensity vs. dose curve and fitted with an exponential saturation function. Based on this model, accumulated dose (AD) values for dating are obtained. As the (23)SU, (232)Th and (40)K concentrations of the stalagmites are very low, the measured in situ value of external gamma dose-rate was used for dating calculations. Because the some parts of the stalagmites show secondary calcite recrystallization in the pore spaces, the calculated age values of these parts don’t agree with the model of stalagmite growth. In the cover of OSL studies, OSL dating of heated brick sample from Kayseri-Kültepe was performed. A single-aliquot regenerative-dose (SAR) procedure was used for palaeodose determination in the quartz grains extracted from the heated brick using the luminescence produced by blue light stimulation (470±30 nm). The annual dose rate was calculated by measuring concentrations of (23)SU, (232)Th and 40K in the brick sample and the soil matrix. The OSL archeological age of the sample was determined as 3665±187 years. The determined archeological age of the sample was found in agreement with the sample’ expected archeological age indicated as B.C 1650 (3658) years in the dating application form.
Description
TENMAK D.N.. 9968
Keywords
OSL, Dating, Tarihilendirme, Burnt bricks, Yanmış tuğla, Dickite, Dikit, Calcite, Kalsit, SAR, Archeology -- Analysis, Arkeoloji -- Analiz, Stalagmite, Dikitler, Radiation, Radyasyon, Dosimetry, Dozimetri, Age determination, Yaş tayini, Archaeological dating, Arkeolojik tarihleme, Cave, Mağara, Electron spin resonance (ESR), Elektron spin rezonansı (ESR)
Citation
Engin, B. ... [ve arkadaşları]. (2011). Denizli ili Acıpayam ilçesindeki Keloğlan mağarasından alınan iki adet dikit örneğinin ESR tekniği ile Kayseri-Kültepe ilçesinden gönderilen arkeolojik yanmış tuğla örneğinin OSL tekniği ile yaşlarının belirlenmesi. Ankara : Türkiye Atom Enerjisi Kurumu.