Nükleer tekniklerle makarnalık buğdayda (triticum durum desf.) mutasyon ıslahı
| dc.contributor.author | Şenay, Ali | |
| dc.contributor.author | Şekerci, Süreyya | |
| dc.contributor.author | Yalçın, Sabri | |
| dc.contributor.department | TAEK-SANAEM | tr_TR |
| dc.date.accessioned | 2017-08-04T07:44:53Z | |
| dc.date.available | 2017-08-04T07:44:53Z | |
| dc.date.issued | 2011 | |
| dc.description | TENMAK D.N.. 9979 | tr_TR |
| dc.description.abstract | Tahıllar, insan beslenmesi için gerekli olan protein ve kalorinin % 50’sini sağlamaktadır. Tahılların hayvan beslenmesindeki payı da dikkate alınırsa, insanların günlük toplam besin tüketiminin yaklaşık 3/4’ünü tahılların oluşturduğu görülmektedir. Tarımı yapılan türlerin yaklaşık % 41 ’ini tahıllar oluşturmakta ve dünya gıda üretiminde % 98’lik bir pay almaktadır. Bitkisel üretimde birim alan veriminin artırılmasında, yüksek verimli ve kaliteli çeşitler elde edilerek uygun tekniklerle yetiştirilmesi önceliklidir. Yeni çeşitlerin elde edilmesi amacıyla yapılacak ıslah çalışmalarında bugüne kadar uygulanan ıslah yöntemlerinin başında melezleme tekniğinin geldiği bilinmektedir. Mutasyon tekniği, doğrudan veya melezleme tekniğinin tamamlayıcısı olarak büyük bir önem kazanmıştır. Bitki ıslahında mutasyon çalışmaları mevcut gen havuzunun genişletilmesinde etkin bir yoldur. Tahıllarda da mutasyon ıslahı çalışmalarının çok başarılı, önemli ve etkin bir ıslah yöntemi olduğu bugüne kadar elde edilen mutant tahıl çeşitleriyle kanıtlanmıştır. Mutasyon ıslahı çalışmalarının, bu potansiyeli dikkate alınarak, 2002 yılında Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde (SANAEM) makarnalık buğdayda mutasyon ıslahı programı başlatılmıştır. 2002 yılında TAEK’de başlatılan Nükleer Teknikle Buğday Islahı çalışmalarında; adaptasyon kabiliyeti yüksek, soğuğa ve kurağa dayanıklı, verimli, kısa boylu ve kaliteli mutant makarnalık buğday hat ve/veya çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu araştırmada, başlangıç materyali olarak Kunduru 1149 makarnalık buğday çeşidi kullanılmıştır. Denemede kullanılan buğday çeşidinin nem oranı % 11 ve çimlenme yüzdesi %98’dir. Tohumlara Kobalt-60 (60Co) gama ışını kaynağında; 50, 150, 250 Gy ve 0,002=0,004 EMS dozlarında tek ve birlikte uygulamalarla, bitki büyütme odası ve tarla denemesi için ayrı ayrı uygulama yapılmıştır [1], Tarla denemesi için ekilen tohumlar, tarlaya şaşırtılarak olgunlaşma zamanında elde edilen fertil başaklar ile M2 generasyonu oluşturulmuştur. Bitki gelişme süresince istenen özellikler bakımından üstün özelik gösteren mutant hatlar M3-M6 seçilmiştir. M6 generasyonunda kalite analizi sonuçlarına göre seçilen mutant hatlar ile ön verim denemesi devam etmektedir. | tr_TR |
| dc.description.abstract | Cereals provide 50 % of protein and calorie essential for nutrition. Cereals contribution to total daily food consumption can go up to 3/4, if their role in animal feeding has also been considered. Of the 41 % of crop plants are cereals and their share in food production is as high as 98 %. Combination of high yielding cultivars and adequate management techniques is primary to increase yield in unit area. Crossing is the most common breeding method to develop new cultivars. Mutation has been important as a direct or complemental technique to crossing in plant breeding. Mutation is an effective method to expand existent gene pools for breeding purposes. It has been proved as a successful and effectual method by widely grown mutant cereal varieties. Considering these successful examples, Sarayköy Nuclear Research and Training Center started a durum wheat mutation breeding program in 2002. Main goal of the program is to develop durum wheat lines/varieties with high adaptation to drought and cold, high yield and quality, and short length. Kunduru 1149 has been used as parent cultivar. Kunduru 1149 had 11 % seed moisture content and 98 % germination rate. Seeds were irradiated with 50, 150, 250 Gy of gamma rays from a 60Co source and 0,002-0,004 EMS doses of individual and bulk applications for growth rooms and field experiments, respectfully [1]. M, plants of field experiment had been transplanted to the several field days after the treatment. M2 generation seeds were harvested from fertile spikes of M, plants and planted to field in the next growing season in 2003. Selections based on the program goals were made throughout M3-M6 generations in 2004-2008. Preliminary field yield trials has been in progress with selected mutant lines of M6 generation based on their quality analysis. | tr_TR |
| dc.identifier.citation | Şenay, A., Şekerci, S. ve Yalçın, S. (2011). Nükleer tekniklerle makarnalık buğdayda (triticum durum desf.) mutasyon ıslahı. Ankara : Türkiye Atom Enerjisi Kurumu. | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://kurumsalarsiv.tenmak.gov.tr/handle/20.500.12878/540 | |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Türkiye Atom Enerjisi Kurumu | tr_TR |
| dc.relation.ispartofseries | Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Teknik rapor;TAEK TR-2011-11 | |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | Wheat mutation | tr_TR |
| dc.subject | Buğday mutasyonu | tr_TR |
| dc.subject | Durum wheat | tr_TR |
| dc.subject | Makarnalık buğday | tr_TR |
| dc.subject | Mutation | tr_TR |
| dc.subject | Mutasyon | tr_TR |
| dc.subject | Gamma rays | tr_TR |
| dc.subject | Gama ışınları | tr_TR |
| dc.subject | Triticum durum Desf | tr_TR |
| dc.subject | EMS | tr_TR |
| dc.title | Nükleer tekniklerle makarnalık buğdayda (triticum durum desf.) mutasyon ıslahı | tr_TR |
| dc.type | report | tr_TR |