Browsing by All Authors "Kunter, Burak"
Now showing 1 - 18 of 18
Results Per Page
Sort Options
Item Characterization of mutant garlic genotypes based on volatile sulfur compounds and mineral content(Journal of Elementology, 2022-06-18) Beşirli, Gülay; Karakan, Faika Yaralı; Sönmez, İbrahim; Çetin, Berna Ergun; Erol, Ümit Haydar; Kantoğlu, K. Yaprak; Kunter, Burak; https://orcid.org/0000-0002-7247-9116; TENMAK-Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü-AnkaraThis study was conducted to determine volatile sulfur compounds and mineral content of mutant garlic genotypes. The volatile sulfur compounds analysis was performed with a gas chromatography- mass spectrometer. The mineral content of mutant garlic genotypes was determined with an atomic absorption spectrometer and flame photometer. The results indicated that mutant garlic genotypes showed large variation in terms of their content of volatile sulfur compounds and minerals. A total of 16 volatile sulfur compounds were detected, which were mainly diallyl disulfide (68.09%), disulfide methyl propyl (52.34%), disulfide methyl 2-propenyl (29.81%), sulfide allyl methyl (25.72%), diallyl sulfide (22.38%) and disulfide dimethyl (9.88%). The macroand micro-elements detected in mutant garlic genotypes were K (232.45-513.25 mg L-1), Ca (2.19-7.35 mg L-1), Mg (7.38-21.64 mg L-1), Na (4.52-13.18 mg L-1), Cu (0.01-0.15 mg L-1), Fe (0.13-1.25 mg L-1), Mn (0.10-0.27 mg L-1), and Zn (0.12-0.69 mg L-1). As a result, it was determined that the content of both volatile sulfur compounds and minerals in mutant garlic genotypes was higher than in the control (cv. ‘Taşköprü 56’). The genotypes which had a higher content of both volatile sulfur compounds and minerals were GM1, GM8, GM18, GM20, GM21, GM22, GM33, GM35, GM36, GM37, GM39, GM40, GM46, and GM51. The research findings are extremely valuable in revealing the originality of mutant garlic genotypes obtained by mutation breeding, and establishing the foundation for an assessment of mutant garlic genotypes to be used in breeding programs.Item Çin Karanfili (Dianthus chinensis L.) İçin Mutasyon Islahı Çalışmasına Yönelik Etkili Mutasyon Dozun Belirlenmesi(Dergipark, 2024-10-14) Çakın, Irmak; Kantoğlu, K. Yaprak; Kunter, Burak; Göktuğ, AslıhanKaranfil süs bitkileri içinde mutasyon ıslahına en yatkın olan türlerden bir tanesidir. Bu çalışmada ticari öneme sahip Çin karanfili çeşidinde (Dianthus chinensis L.) yeni çeşit geliştirilmesine yönelik olarak yürütülmesi planlanan mutasyon ıslahı çalışması için çeşide özgü etkili mutasyon dozunun belirlenmesi hedeflenmiştir. Etkili mutasyon dozunun (EMD50) belirlenmesinde fiziksel mutagen olarak (Sezyum 137) Cs137 gamma kaynağı kullanılmıştır. Karanfil tohumlarına 0, 50, 100, 200, 300, 400, 500 ve 600 Gy olmak üzere yedi farklı dozda ışınlama yapılmıştır. Her doz için otuz adet tohum ekilmiş olup, bu tohumların ışınlamadan 30 gün sonraki bitki gelişimleri gözlenmiştir. Işınlamadan ardından otuzuncu günde elde edilen bitkilerde sürgün gelişimine yönelik ölçümler alınmıştır. Bu ölçümlerden elde edilen ortalama veriler ile lineer regresyon analizi gerçekleştirilerek EMD50 belirlenmiştir. Yapılan analiz sonuncunda 172.16 Gy’lik doz EMD50 değeri olarak tespit edilmiştir.Item Determination of effect of chemical mutagen ems on TAEK A-3 and TAEK C-10 mutant soybean varieties in M1 generation(BİSAB, 2017) Sağel, Zafer; Tutluer, İhsan; Peşkircioğlu, Hayrettin; Kantoğlu, K. Yaprak; Kunter, Burak; TAEK-SANAEMIonizing radiation, chemical mutagens are also used in crop improvement and Ethylmethanesulphonate (EMS) is one of the most widely used chemical mutagens in the field of plant breeding. This research work was carried out to determine the effects of chemical mutagen (EMS) on seedling height. TAEK A-3 and TAEK C-10 soybean varieties were used as the test plants and effect of pre-soaking time determined. In greenhouse field experiments five different EMS doses (0 –control-, 0.025, 0.050, 0.075 and 1.0 M) and in greenhouse 3 pre-soaking time (0, 6 and 18 hours), in the field 2 different pre-soaking time (0 and 6 hours) were applied. After chemical mutagen application in the greenhouse germination percentage and seedling height base EMS dose and pre-soaking time effect had been determined. Effects of EMS in M1 germination of soybean for different characteristics (no. of plants, plant height, no of pods and seed yield) were determined under field conditions. As a result it can be said that in both soybean varieties, seedling height was reduced as the EMS concentration increased. But there was no distinct influence of pre-soaking time on seedling height in both soybean varieties. In both soybean varieties the average percentage of germination increased with increasing pre-soaking time. Based on results obtained in field experiment, it was concluded that by 6 hours pre-soaking the harmful physiological effect of EMS could be decreased.Item Determination of mutagenic-sensitivity and induced variability in the mutant populatıons of ‘Bacardi’ chrysanthemum cultivar(Genetika Belgrade, 2022-05-26) Haspolat, Gülden; Kunter, Burak; Kantoğlu, K. Yaprak; https://orcid.org/ 0000-0002-7247-9116; TENMAK-Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü-AnkaraMutation breeding is one of the most important breeding method for ornamental plants. Chrysanthemum is the genus that has the richest mutant varieties in ornamental plants. The objective of this study is to create variation by gamma irradiation and improving traits by mutation breeding. For this aim, in vitro bud explants of white Bacardi variety were irradiated by gamma radiation at 20 Gy (Gray). In vitro subcultures were continued until M1V4 period and observations were obtained in this period. Some changes were observed on heights and flowers of the plants such as; variable flowers, flowering time, differentiation on plant length, flower number per bunch and ray floret differentiations. The changes of the ray florets were determined as color changes to pink and yellow. Mutation frequency was calculated by 1.1% of the population. Approximately 0.9% of useful mutant lines determined from the selected mutants.Item Determination of optimal mutagen dosage and its effects on morpho-agronomic traits in putative mutants of ‘Amasya’ apple(Serbian Genetics Society, 2019-08) Atay, A. Nilgün; Atay, Ersin; Kunter, Burak; Kantoğlu, K. Yaprak; Kaplan, Nejdet; 0000-0002-7557-360X; TAEK-SANAEMMutation breeding is one of the efficient ways to create new genotypes. The starting material of this study was the ‘Amasya’, a Turkish apple cultivar. This study aimed to identify optimal mutagen dosage that is the most important prerequisite to create a proper mutant population, and evaluate the genetic variability for morpho-agronomic traits (e.g. tree height and fruit number) in the putative apple mutants of ‘Amasya’ irradiated at the optimal mutagen dosage. In the first year of the study, to determine the optimal mutagen dosage, dormant ‘Amasya’ scion woods were irradiated at 0, 10, 20, 30, 40, 50 and 60 gray dosages using 60Co source. The optimal mutagen dosage was determined as 29.01 gray for ‘Amasya’ concerning the 50% shoot length reduction in comparison to the non-irradiated control plants. In the following year, more or less 2000 dormant ‘Amasya’ scion woods were irradiated at the optimal mutagen dosage to generate a mutant population of ‘Amasya’ apple cultivar. Mutation frequency based on the visual observations of plant abnormalities was observed. Then three years, genetic uniformity was analyzed through the growth of the mutant population, and mutation frequency (%) determined. These results indicated that there was considerable genetic variability in response to irradiation for evaluated traits. Most of the plants in the putative mutant population, nearly 80%, had a significantly shorter tree height and trunk cross-sectional area than standard ‘Amasya’. The mutants/genotypes identified in this study could be used improvement of new promising apple cultivars with good agronomical traits.Item Effects of temperature and moisture stress during elongation and branching on development and yield of safflower(Centro de Investigación y Desarrollo Agrario (Córdoba, Argentina); Consejo Superior de Investigaciones Científicas (Spain). Instituto de Agricultura Sostenible., 2002) Uslu, Nevzat; Tutluer, İhsan; Kunter, Burak; Sağel, Zafer; Peşkircioğlu, Hayrettin; Kantoğlu, K. Yaprak; TAEK-ANTHAMAlthough safflower is considered a drought resistant crop, irregular distribution of precipitation and limited rain are the main risk factors for growing this crop in fields under dryland agriculture. This study presents the effects of water shortage and high temperature during stem elongation and branching on development and yield of safflower under non-irrigated conditions in Ankara (Turkey). Three years of results showed that plant height, number of heads per plant, head diameter, and yield were reduced drastically (from 74.4 to 48.2 cm; from 10.2 to 4.1 heads/plant; from 2.3 to 1.9 cm and from 218.9 to 48.4 kg/da, respectively) when the crop was subjected to limited rains. Consequently, supplementary irrigation must be applied during the specific stages of plant i.e. elongation and/or preflowering for ensuring the development of safflower under Ankara conditions.Item Farklı tip biberlerde mutasyon ıslahı(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2010) Kantoğlu, K. Yaprak; Tepe, Akın; Kunter, Burak; Fırat, Ahmet Fikret; Ekiz, Hüsnü; Peşkircioğlu, Hayrettin; TAEK-SANAEM1999-2005 yılları arasında TAEK, SANAEM ve BATEM tarafından ortak olarak yürütülen bu projede örtüaltı yetiştiriciliği açısından önem taşıyan ve BATEM tarafından geliştirilen Sera Demre 8 ve ST 59 sivri biber çeşitlerinde mutasyon ıslahı tekniklerinden yararlanılarak gen havuzunun genişletilmesi hedeflenmiştir. Yapılan lineer regresyon analizi sonucunda 166 Gy’lik ışın dozunun etkili ışınlama dozu olduğu belirlenmiştir. İşınlama sonrası elde edilen mutant bitkilerde yapılan seleksiyon çalışmaları ve gözlemler sonucunda kontrollara göre verim ve kalite açısından üstün olduğu belirlenen 14 umutvar hat tesbit edilmiştir, çalışma sonucunda elde edilmiş olan bu mutant hatlar halen F1 hibrit ıslah programlarında melezleme materyali olarak kullanılmaktadır.Item Improving tolerance to Fusarium oxysporum f. sp. melonis in melon using tissue culture and mutation techniques(IAEA, 2010) Kantoğlu, K. Yaprak; Seçer, Emine; Erzurum, Kudret; Tutluer, İhsan; Kunter, Burak; Peşkircioğlu, Hayrettin; Sağel, Zafer; TAEK-SANAEMFusarium wilt is a vascular disease of the Cucurbitaceae family, especially in muskmelon (Cucumis melo L.), caused by the soil fungus Fusarium oxysporum f. sp. melonis (FOM). This pathogen persists in the soil for extended periods of time, and the only effective control is the use of resistant varieties. During the last three decades, tissue culture techniques have been utilized in crop improvement to generate changes in the genetic material of plants via in vitro somaclonal variations (by organogenesis or somatic embryogenesis) and induced mutagenesis. More recently, researchers have been using in vitro techniques to investigate the effects of fungal culture filtrates or toxins on susceptible and resistant genotypes of different plant species or cultivars to assess disease resistance. This method is effectively used for cucumber and melon. There are various in vitro culture techniques that may be used for cucumber (Malepsezy, 1988). In this chapter, we show a method for mass-selection of melon mutants resistant to Fusarium wilt. In vitro selection of resistant cells, which will come from irradiated and non-irradiated explants, is done using culture filtrates of different FOM races. This research can lead to the development of new melon cultivars that will be resistant to Fusarium wilt.Item Kavun solgunluk etmeni Fusarium Oxysporum F.SP.Melonis ırk 1,2'e karşı doku kültürü ve mutasyon teknikleri kullanarak dayanıklı kavun tiplerinin seçilmesi üzerinde araştırmalar : (Devam eden proje)(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2009) Kantoğlu, K. Yaprak; Seçer, Emine; Erzurum, Kudret; Kunter, Burak; Şekerci, Süreyya; Kayabaşı, Nüket; Ozçoban, Mustafa; Tutluer, İhsan; Peşkircioğlu, Hayrettin; Sağel, Zafer; Maden, Salih; Yanmaz, Ruhsar; TAEK-SANAEMÜlkemiz sebze üretiminde önemli bir paya sahip olan kabakgil türleri içinde yer alan kavun (Cucumis melo L.), son yıllarda zararlı ve hastalık etmenleri ve özellikle de Fusarium oxysporum f.sp. melonis'in yol açtığı solgunluk hastalığı nedeniyle ekiliş alanı ve üretim potansiyeli açısından gerileme kaydetmeye başlamıştır. Özellikle Orta Anadolu Bölgesi'nde üretimde kullanılan yerli çeşitlerimizin dayanıksız olmaları nedeniyle bitkilerin büyük bir kısmı hasat aşamasına gelemeden çökmekte bu da üretici açısından önemli bir kayıp oluşturmaktadır. Bu önemli dezavantajı ortadan kaldırmak amacıyla yerli çeşitlerimize yönelik ıslah çalışmalarına önem verilmesi gerekmektedir. Yaşadığımız bölge olan Orta Anadolu'da bu sorun nedeniyle var olan kavun alanları hızla azalmakta üreticiler yeni arayışlar içine girmektedir. Erzurum ve ark. [14]'nın yapmış oldukları araştırmada (TOGTAG 1585 no'lu proje kapsamında) bu bölgede Fusarium oxysporum f.sp. melonis’in 0, 1,2 ve 1,2 nolu ırklarının bulunduğu, bu ırklardan 1,2 nolu ırkın yaygın olduğu belirlenmiş ve bu hastalık sonucu tarlada ürünün %'ünün çöktüğü gözlenmiştir. 1998 yılından itibaren kavunda somatikembriyogenesis yoluyla bitki eldesine yönelik olarak tarafımızdan yürütülen araştırma sonucunda; yörede yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan Kuşçular, Yuva ve Kırkağaç kavun çeşitlerinden organogenesis ve somatik embriyogenesis yoluyla bitki eldesi için gerekli besin ortamı bileşimi, büyümeyi düzenleyici madde kombinasyonları ve kültür başlangıcında kullanılacak olan bitki parçası tipleri belirlenerek gelecekte yapılması planlanan ıslah çalışmaları için gerekli olan temel veriler elde edilmiştir. Elde etmiş olduğumuz bu temel verilerden yararlanarak yürütmeyi planladığımız bu araştırmada; bölgemizde yaygın olduğu tesbit edilen Fusarium oxysporum f.sp. melonis’in 1,2 nolu ırkına ait farklı yoğunluktaki kültür filitratları kullanılarak, mutasyona uğratılmış ve herhangi bir uygulama yapılmamış bitkilere ait parçaların kallus oluşturma ve yaşama yetenekleri belirlenmeye çalışılacaktır. Yaşama yeteneğinde olan kallus ve hücre kolonilerinden bitki rejenerasyonu sağlanarak, hastalık etmenine dayanıklı /tolerans bitkisel materyal in vitro koşullarda belirlenerek klasik ıslah çalışmalarına göre çok daha kısa bir süre içinde çok sayıda materyalin seçimi sağlanarak dayanıklı bireylerin elde edilebilmesi gerçekleştirilebilinecektir. Bunun yanı sıra bu metot kullanılarak elde edilecek başarılı sonuçlar sonucunda; damak tadımıza ve tüketim alışkanlıklarımıza uygun olan yerli kavun çeşitlerimizin hastalık etmenine karşı dayanıklı hale getirilmesi sağlanarak ülke ekonomisine ve çiftçiye önemli bir katkıda bulunulacaktır. Araştırmanın metot bölümü izolatlardan filitrat eldesi, başlangıç materyalini oluşturacak in vitro bitkilerin ışınlanması, kültürde kullanılacak olan farklı dozlarda filitrat içeren besin ortamlarının hazırlanması, ışınlanmış ve ışınlanmamış bitki parçalarının bu besin ortamlarında kültüre alınması, alt kültür işlemleri, haftalık gözlem, canlı kalan hücreleri belirlemek üzere hücre boyaması ve yaşayan bitki parçalarından, kallus kolonilerinden bitki rejenerasyonu, elde edilen bitkilerin köklendirilmesi, çoğaltılması, sitolojik gözlemlerinin yapılması ve dış koşullara transfer edilen bitkilerin yeniden hastalık etmeni ile ilgili olarak testlenerek kesin sonuçların belirlenmesi aşamalarını içermektedir. Bugüne kadar elde etmiş olduğumuz verilerin regresyon analizleri sonucunda belirlenen bulgulara göre 21.75 Gy'lik ışın dozunun in vitro bitkiler için etkili olduğu araştırma boyunca bu dozun %10 alt ve üst sınırlarının kullanılması gerektiği, bunun yanı sıra filitrat uygulamasında ise %6.73'luk uygulamanın kullandığımız farklı bitki parçaları üzerinde olumlu etki yaptığı saptanmıştır. Araştırmanın bundan sonraki aşamaları bu uygulama dozları referans alınarak sürdürülecektir.Item Melezleme ve mutasyon ıslahı yolu ile kendine verimli ve ihracata uygun kiraz çeşitlerinin elde edilmesi : (Devam eden proje)(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2009) Kunter, Burak; Baş, Mehmet; Kantoğlu, K. Yaprak; Burak, Masum; Akçay, Emin; Fidancı, Ayşe; TAEK-SANAEMÜlkemiz meyve türleri içinde üretiminde önemli bir paya sahip kiraz son yıllar ihracat olanaklarımızın da artmasıyla gittikçe yükselen bir gelir kapısı olmaya başlamıştır. 2000 yılında 500 tonla başlayan Türkiye kiraz ihracatı 2006 yılında 35 000 tona, ihracat geliri ise 100 milyon dolara çıkmıştır. 2010 yılında 100 000 ton ihracat ve 300 milyon dolar gelir hedeflenmektedir. Ülkemizde 100’ün üzerinde kiraz çeşiti yetiştirilmektedir. Ancak özellikle 0900 Ziraat kiraz çeşidi bu çeşitler içersinde çok fazla dış talep almasıyla ön plana çıkmaktadır. Ancak birçok kiraz çeşidinde olduğu gibi bu çeşidinde kendine kısırlık, iri habitus ve zaman zaman renklenme ile ilgili kendine has handikapları vardır. Yeni bitki tür ve çeşitlerinin geliştirilmesinde kullanılan melezleme ıslahı, kombinasyon ıslahı, mutasyon ıslahı, interspesifik hibridizasyon, somatik hibridizasyon ve MAS gibi gen teknolojilerinden yararlanılması gibi birçok ıslah yöntemi vardır. Ancak bu ıslah metotları arasında mevcut çeşidin özelliklerinden sadece 1-2 tanesini değiştirerek diğer uygun özellikleri koruyan tek teknik mutasyon ıslahıdır. Uygun ekipmanlar ve yeterli tecrübe gerektiren bu metotla geliştirilen 2345 adet mutant çeşit Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Mutant Çeşit Veri tabanında bulunmaktadır. Bu katalog içinde mutasyon ıslahı yöntemiyle geliştirilen kayıtlı 9 adet kiraz 4 adet vişne çeşidi bulunmaktadır [2]. Literatür araştırmalarında ise çeşit olarak tescil edilmeyen ancak ıslah ebeveyni olarak kullanılan onlarca mutant kiraz tipi bulunmaktadır [1]. Mutasyon ıslahı tekniğinde dikkat edilmesi gereken en önemli sınırlayıcı faktörlerden biri, çalışılacak türün optimum geliştiği ekolojik ortamda çalışılmasıdır. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi ile Yalova’da bulunan Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü ortkalığında yürütülen bu projede 2008 yılı itibariyle plantasyonda farklı dozlarla ışınlanmış MIV5 generasyonu seviyesinde toplam 371 adet mutant 0900 Ziraat kiraz çeşidi tipi bulunmaktadır. Çalışmanın başladığı ilk iki yılda ışınlanan tomurcukların anaçlara aşılanmasını takip eden, tutma oranı ve 60. gün sürgün uzunluğu konusundaki elde etmiş olduğumuz verilerin regresyon analizleri sonucunda “etkili mutasyon dozu“nun 33.75 Gy’lik olduğu belirlenmiştir. Tüm bireylere ait ağaç boyu, meyve tipi, meyve verimi ve pomolojik gözlemler tamamlanmış, kayıt altına alınmıştır. Veriler geçmiş yılların verileriyle birlikte değerlendirilmektedir. Elde edilen varyasyonda özellikle hedeflenen kriterler olan bodurluk ve yüksek verimli tipler bulunmaktadır. Morfolojik gözlemler sonucunda istenilen özellikleri taşıyan 10-15 çeşit adayı tip bulunmaktadır. Pomolojik değerlendirmelerde ise verim alınabilen yıllar için tüm mutant adaylarında meyve ağırlığı, meyve eni, meyve boyu, sap uzunluğu, çekirdek ağırlığı, suda eriyebilir kuru madde tayini ve toplam verim kriterleri göz önüne alınarak 58 aday tip belirlenmiştir. Mutant adayı tiplere ait kayıtlar tutulmuş ve her tipin ağaç ve meyveleri fotoğraflanarak arşivlenmiştir. Projede genetik duruluk aşaması aşamasında olup, hedeflere uygun özellik gösteren 58 adet tip belirlenmiş, projenin ilk aşaması tamamlanmıştır. Belirlenen mutant çeşit adayı bitkilerde ileri gözlem yapmak amacıyla yeni ve tekrarlı plantasyon kurulması aşaması devam etmektedir. alınarak 58 aday tip belirlenmiştir. Mutant adayı tiplere ait kayıtlar tutulmuş ve her tipin ağaç ve meyveleri fotoğraflanarak arşivlenmiştir.Item Mutasyon ıslahı ile geliştirilen domates hatların verim ve kalite özellikleri(GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü, 2014-09) Kantoğlu, K. Yaprak; Sağel, Zafer; Tutluer, İhsan; Peşkircioğlu, Hayrettin; Kunter, Burak; Özçoban, Mustafa; Işık, Zafer; Özmen, Dilan; İç, Erhan; Şekerci, Süreyya; Günçağ, Nüket; Seçer, Emine; Şenay, Ali; Aydın, Gülizar; Durna, Yüksel; Babahanoğlu, Nejdet; Şirin, Hamza; Akın, Ali İbrahim; Uslu, Nevzat; Şirin, Cismi; Karamanav, Zeynel; R-5419-2019; TAEK-SANAEMOrta Anadolu Bölgesi için ekonomik önem taşımakta olan Ayaş kökenli yer tipi domateste verim ve kaliteye yönelik olarak bir takım karakterleri iyileştirmek amacıyla yürütülen mutasyon ıslahı çalışmasına ait elde edilen verilerin bir kısmı bu çalışmada sunulmuştur. Araştırmada domates için etkili ışın dozu (ED50) olarak belirlediğimiz 150 Gy ışın dozu ile ışınlanmış tohumlar kullanılmıştır. M4 aşamasından itibaren verim, meyve sertliği, kuru madde oranı, brix değeri ve meyvelerin antioksidan (lycopen, beta karoten, lutein ve C vitamini gibi) içerikleri incelemiştir. Burada sunulan çalışmada kontrol ve 16 M5 seviyesinde seçilmiş mutant hatta ait verim, meyve sertliği, kuru madde oranı ve brix verileri sunulmuştur. Elde edilen veriler üzerinde yapılmış olan istatistiki analizler sonucunda kuru madde ve brix değerleri arasındaki farklılığın istatistiki anlamda önem arz etmediği, ancak verim ve meyve sertliği açısından elde edilen veriler arasındaki farklılığın istatistiki anlamda önemli olduğu belirlenmiştir. Meyve sertliği açısından kontrole göre 9/31, 9/22, 8/127 ve 8/50 nolu hatların üstün özellik gösterdiği ve verim açısında da 9/22, 8/127, 8/135 ve 8/96 kodlu mutant hatların kontrolden daha verimli olduğu tarafımızdan saptanmıştır. Halen seçilen hatlarda tescile yönelik son çalışmaların yapılmasına devam edilmektedir.Item Mutasyon ıslahı ile geliştirilen domates hatların verim ve kalite özellikleri(Uluslararası Bitki Islahı Kongresi, 2013-11) Kantoğlu, K. Yaprak; Sağel, Zafer; Tutluer, İhsan; Peşkircioğlu, Hayrettin; Kunter, Burak; Özçoban, Mustafa; Işık, Zafer; Özmen, Dilan; İç, Erhan; Şekerci, Süreyya; Günçağ, Nüket; Seçer, Emine; Şenay, Ali; Aydın, Gülizar; Durna, Yüksel; Babahanoğlu, Nejdet; Şirin, Hamza; TAEK-SANAEMOrta Anadolu Bölgesi için ekonomik önem taşımakta olan Ayaş kökenli yer tipi domateste verim ve kaliteye yönelik olarak bir takım karakterleri iyileştirmek amacıyla yürütülen mutasyon ıslahı çalışmasına ait elde edilen verilerin bir kısmı bu çalışmada sunulmuştur. Araştırmada domates için etkili ışın dozu (ED50) olarak belirlediğimiz 150 Gy ışın dozu ile ışınlanmış tohumlar kullanılmıştır. M4 aşamasından itibaren verim, meyve sertliği, kuru madde oranı, brix değeri ve meyvelerin antioksidan (lycopen, beta karoten, lutein ve C vitamini gibi) içerikleri incelemiştir. Burada sunulan çalışmada kontrol ve 16 M5 seviyesinde seçilmiş mutant hatta ait verim, meyve sertliği, kuru madde oranı ve brix verileri sunulmuştur. Elde edilen veriler üzerinde yapılmış olan istatistiki analizler sonucunda kuru madde ve brix değerleri arasındaki farklılığın istatistiki anlamda önem arz etmediği, ancak verim ve meyve sertliği açısından elde edilen veriler arasındaki farklılığın istatistiki anlamda önemli olduğu belirlenmiştir. Meyve sertliği açısından kontrole göre 9/31, 9/22, 8/127 ve 8/50 nolu hatların üstün özellik gösterdiği ve verim açısında da 9/22, 8/127, 8/135 ve 8/96 kodlu mutant hatların kontrolden daha verimli olduğu tarafımızdan saptanmıştır. Halen seçilen hatlarda tescile yönelik son çalışmaların yapılmasına devam edilmektedir.Item Mutasyon ıslahı yöntemiyle ülkemize ait ilk yerli kasımpatı çeşitlerinin geliştirilmesi(Düzce Üniversitesi, 2024-04-22) Haspolat,Gülden; Kunter, Burak; Kantoglu, Yaprak; Şenel, Ümran; Özzambak, Mustafa ErcanBu çalışmanın amacı ticari açıdan önemi olan kasımpatı bitkisinde kesme çiçek, dış mekân ve saksı çiçeği olarak kullanılabilecek yeni çeşitler veya çeşit adayları geliştirmektir. Ülkemiz süs bitkileri sektöründe materyal temininde söz konusu olan dışa bağımlılığı aza indirmek amaçlanmıştır. Bu amaçla kasımpatıda yeni renk ve şekil değişimleriyle ortaya çıkacak yerli çeşitler elde etmeye yönelik ıslah çalışmaları planlanmıştır. Kesme kasımpatı çeşidi 'Bacardi', materyal olarak temin edilmiş ve boğum eksplantları in vitro kültüre alınmıştır. In vitro eksplantlarda etkili mutagen dozunu (EMD) belirlemek amacıyla 5, 10, 15, 20, 25 ve 30 Gy (Gray) dozlarında gama ışını ile ışınlanmıştır. Işınlamadan sonra rejenerasyonun 60. gününde sürgün ve kök ölçümleri yapılarak EMD 20 Gy olarak belirlenmiştir. EMD’si belirlenen eksplantlar, 20 Gy yeniden ile ışınlanmıştır. M1V4 dönemine kadar in vitro alt kültürlere devam edilmiş ve bu dönemde gözlemler alınmıştır. Bitkilerin boylarında ve çiçeklerinde; farklı çiçek yapıları, çiçeklenme zamanı, bitki boyuna göre farklılaşma, bitkideki çiçek sayısı ve dilsi çiçek farklılaşmaları gözlemlenmiştir. Dilsi çiçeklerde, renk değişimleri pembe ve sarı tonları olarak belirlenmiştir. Mutasyon frekansı % 1,1 iken seçilen olumlu mutantların oranı % 0,9 olarak hesaplanmıştır.Item Nohutta mutasyon ıslahı(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2008) Sağel, Zafer; Tutluer, İhsan; Peşkircioğlu, Hayrettin; Kantoğlu, K. Yaprak; Kunter, Burak; TAEK-SANAEMNohut Türkiye’de önemli bir baklagil bitkisidir. Türkiye baklagil açısından önemli gen merkezlerinden biridir. Nohut’un en çok bilinen özelliği insan ve hayvan beslenmesinde kullanılan önemli bitkisel protein kaynağı olmasıdır. Bununla beraber, geleneksel besin çeşidimiz olan buğdaya göre nohut 2-3 kat fazla proteine sahiptir. Ayrıca yüksek karbonhidrat içermeleri nedeni ile de önemli enerji kaynağı olarak değer taşır. Bunun yanında bazı vitaminler ve minarelerce de oldukça zengindir. Bitki ıslahında mutasyon çalışmaları mevcut gen havuzunun genişletilmesinde etkin bir yoldur. Yemeklik tane baklagillerde de mutasyon ıslahı çalışmalarının çok başarılı, önemli ve etkin bir ıslah yöntemi olduğu kanıtlanmıştır. Mutasyon ıslahı çalışmalarının, bu potansiyeli dikkate alınarak, 1994 yılında Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde (SANAEM) nohutta mutasyon ıslahı programı başlatılmıştır. 1994 tarihinde TAEK’de başlatılan nohut mutasyon ıslahı projesi; adaptasyon kabiliyeti yüksek, nadas alanlarının azaltılmasına katkıda bulunabilecek, soğuğa ve kurağa dayanıklı, makineli hasada uygun, verimi, protein oranı yüksek, iri taneli, hastalıklara özellikle antraknoza ve zararlılara dayanıklı, kaliteli mutant nohut çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu araştırmada başlangıç materyali olarak ILC 482, AK 71114 ve AKÇİN 91 nohut çeşitleri kullanılmıştır. Denemede kullanılan nohut çeşitlerinin nem oranı %9 ve çimlenme yüzdesi %98’dir. Tohumlar 13 Nisan 1994 tarihinde Kobalt-60 ((60)Co) kaynağında; a) Sera denemesi için 50, 100, 150, 200, 250, 300, 350, 400, 500 ve 600 Gy’lik dozlarda, b) Tarla denemesi için 0 (Kontrol), 50, 100, 150, 200, 250, 300, 350 ve 400 Gy’lik dozlarda ışınlanmıştır [I, 2]. M(1) generasyonunda her doz için 1000 tohum tarlaya ekilmiştir. Olgunlaşma zamanında elde edilen 3500 fertil bitkinin her birinden alınan 20 tohum ile M(2) generasyonu oluşturulmuştur. Bitki gelişme süresince istenen özelliklere sahip mutantlar (erkenci, yüksek verimli, ilk bakla yükseliği yüksek (makinalı haşata uygun), kaliteli ve Ascochyta blight [Ascochyta rabiei (Pass.) Labr.] dayanıklı,) üstün özelik gösteren mutant hatlar seçilmiştir. M(2) generasyonunda istenilen özelliklere göre seçilen 2520 tek bitki ve doz bulklarında M(3) generasyonu oluşturulmuştur. M(3-4) generasyonunda hatların protein oranları belirlenmiştir. M(5-7) generasyonunda çeşitlere ait mutant döl sıraları ana çeşitler ve yaygın olarak ekilen diğer çeşitlerle karşılaştırmalı mikro verim ve verim denemeleri kurulmuş, deneme süresince tarla gözlemleri, kalite özelliklerine (tane iriliği, pişme süresi ve protein oranına) göre I(2) mutant hat seçilmiştir. Mutant hatlar kontrolleri ile birlikte Orta Anadolu bölgesinde iki lokasyonda Sarayköy (SANAEM) ve Haymana (TARM) 2002(M(8)) ve 2003(M(9)) yılında verim denemeleri tesadüf bloklar deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür[3], Verim, tane iriliği ve şekli, ilk bakla yüksekliği, Ascochyta blight [Ascochyta rabiei (Pass.) Labr.] dayanıklı, pişme özellikleri ve protein oranları istatistiki olarak değerlendirilmiştir. Bu denemeler sonucunda standartlara göre üstün özellikler göstermesi nedeni ile 2004 yılında TAEK-SAĞEL-150 ve TAEK-SAĞEL-100 mutant hatlarının tescil işlemleri Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğünce başlatılmıştır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğünce 2 yıl (2004-2005) süre ile 5 farklı lokasyonda yapılan tescil denemeleri sonucunda [Kontrollere göre erkenci (95-100 gün), yüksek verimli (180-220 kg/da), yüksek protein oranına sahip (% 22-25), 100 tane ağırlığı (42-48 gr), pişme süresi (35-40 dak.), Ascochyta blight’a [Ascochyta rabiei (Pass.) Labr.] dayanıklı ve kaliteli olduğu belirlenen TAEK-SAĞEL 150 mutant hattı, TAEK-SAĞEL adı ile 12 Nisan 2006 tarihinde TAEK adına tescil edilmiştir. TAEK SAĞEL Mutant Nohut çeşidi 12 Ağustos 2006 tarihli ve 26257 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak milli çeşit listesinde yerini almış ve Türk Tarımının hizmetine sunulmuştur. Elit tohumluk üretimi ve diğer bölgelere adaptasyon çalışmaları sürdürülmektedir.Item Sarımsakta (Allium sativum L.) radyasyonla mutasyon ıslahına yönelik olarak ''etkili mutasyon dozunun'' belirlenmesi(Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, 2004) Kantoğlu, K. Yaprak; Beşirli, Gülay; Yanmaz, Ruhsar; Kunter, Burak; TAEK-ANTHAMRadyasyonla mutasyon ıslahı çalısmalarına temel olusturmak üzere yürütülen bu çalısmada, fiziksel mutagen olarak sarımsak dislerine Cs137 kaynagı ile 0, 5, 10, 15, 20, 25, ve 30 Gy dozlarında ısınlama yapılmıstır. Isınlama sonrası 60. günde, her doz için dikilen 50'ser adet diste farklı ısın dozlarının çimlenme ve sürgün gelisimleri üzerine olan etkileri incelenerek "Etkili Mutasyon Dozu" (ED50) lineer regresyon analizleriyle hesaplanmıstır. Buna göre 4.455 Gy’lik doz, Tasköprü sarımsagı için etkili mutasyon dozu olarak belirlenmistir.Item Sera Demre 8 biber çeşidinde mutasyon ıslahına yönelik olarak etkili mutasyon dozunun belirlenmesi(Hasat Yayıncılık, 2003) Tepe, Akın; Kantoğlu, K. Yaprak; Kunter, Burak; Peşkircioğlu, Hayrettin; Ekiz, Hüsnü; TAEK-ANTHAMMutasyon ıslahı çalışmalarına temel oluşturmak üzere yürütülen bu çalışmada, fiziksel mutagen olarak biber tohumlarına Co60 kaynağı ile 0, 50, 100, 150, 200, 250, 300, 350 ve 400 Gy dozlarında ışınlama yapılmıştır. Işınlama sonrası 60. günde, her doz için ekilen 60 adet tohumda farklı ışın dozlarının çimlenme ve sürgün gelişimleri üzerine olan etkileri incelenerek "Etkili Mutasyon Dozu" (ED50) lineer regresyon analiziyle hesaplanmıştır. Buna göre 166 Gy’lik doz etkili mutasyon dozu olarak belirlenmiştir.Item TAEK-Sağel mutant nohut çeşidinin verim, kalite özellikleri ve moleküler tanımlaması(VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 2008) Sağel, Zafer; Tutluer, İhsan; Peşkircioğlu, Hayrettin; Kantoğlu, K. Yaprak; Tümbilen, Yeliz; Kunter, Burak; Özçoban, Mustafa; TAEK-SANAEM1994 tarihinde TAEK-SANAEM’de başlatılan nohut mutasyon ıslahı projesi ile; adaptasyon kabiliyeti yüksek, nadas alanlarının azaltılmasına katkıda bulunabilecek, soğuğa ve kurağa dayanıklı, makineli hasada uygun, verimi ve protein oranı yüksek, iri taneli, hastalıklara özellikle antraknoza ve zararlılara dayanıklı, kaliteli mutant nohut çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu proje sonucunda geliştirilen ve 2006 yılında tescil ettirilen TAEK-SAĞEL mutant nohut çeşidinin, farklı lokasyonlarından elde edilen verim, morfolojik ve kalite özellikleri belirlenmiştir. Bunun yanı sıra TAEK-SAĞEL mutant çeşidi ile birlikte üretimde kullanılan Sarı 98, Küsmen, Canıtez, ILC 482, Gökçe, Dwelly, Eser 87, Akçin, Er 99, Uzunlu 99, Kırmızı nohut çeşitleri, Sağel 88, Ak 71114 ve Gökçe’den geliştirilen M4 aşamasındaki 2 mutant hattın moleküler ayrımı için PCR bazlı SSR işaretleyicileri kullanılarak bunlar arasındaki farklılık ve akrabalık seviyesi saptanmıştır.Item Yerli üzüm çeşitlerinde mutasyon ıslahına yönelik olarak etkili mutasyon dozunun belirlenmesi ve M1V1 generasyonunda görülen ilk etkiler(Hasat Yayıncılık, 2003) Marasalı, Birhan; Kunter, Burak; Değirmenci, Dilek; Keskin, Nurhan; Kantoğlu, K. Yaprak; Çelik, Hasan; Tutluer, İhsan; Uslu, Nevzat; Sağel, Zafer; Peşkircioğlu, Hayrettin; TAEK-ANTHAMBu araştırmada Sultani Çekirdeksiz, Kalecik Karası ve Uslu üzüm çeşitlerine ait “Etkili Mutasyon Dozu” (ED50) belirlenmiştir. Bu amaçla dinlenme dönemindeki tek gözlü çelikler 25,30, 35 ve 40 Gray (Gy) dozlarında, kobalt 60 (Co60) akut gama kaynağında ışınlamış ve sera koşullarında yetiştirilmişlerdir. M1V1 generasyonundaki bireylerde 50. Günde sürme oranı ve sürgün uzunluğu belirlenmiştir. Ölçümler regresyon analizi yardımıyla değerlendirilerek ED50 (Etkili Mutasyon Dozu) hesaplanmıştır. Buna göre, ED50 değeri Kalecik Karası için 31,50 Gy, Sultani Çekirdeksiz için 25,73 Gy ve Uslu için 21,47 Gy olarak belirlenmiştir. Ayrıca radyasyonun morfolojik etkisi incelenmiş, yapraklarda çatallanma, dişlilik yapısında farklılaşmanın yanı sıra klorofil mutasyonları gözlenmiştir.