Rapor 1990-1999 yılları
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Dar ve düşey dikdörtgen kanallarda akış ve soğuma(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1997-07) Adalıoğlu, Ulvi; Arıkan, H. İbrahim; Baykal, Adnan; Yavuz, Hasbi; TAEK-ÇNAEMDar düşey kanallarda soğutucu akışkanın akışı ve kanal içinde olan ısı transferinin tesbiti gittikçe önem kazanan bir konu olmuştur. Olay öncelikle düşük eneji transferleri ve akış hızlan için, yani laminar akışlar için tetkik edilmiştir. ÇNAEM ‘de kurulu TR-2 reaktöründe soğuma 2.1 mm genişliğinde dar, düşey kanallarla olmaktadır. Yakıt plakalarının yüzeyleriyle temsil edilen her iki kanal yüzeyinden zorlamalı konveksiyonla ısı transferi olmaktadır. Kaza durumlannda tabii konveksiyonla olması gereken soğuma güvenlik bakımından çok önem kazanmaktadır. TR-2 soğuma kanallarını simüle etmek üzere kurulan deney setinde taklid yakıt plaka aralıkları ve plakaların güçü parametre olarak kabul edilip laminar bölgede bir seri ölçme yapılmıştır. Akışkan olarak hava kullanılmıştır, integral bazı değerler, mesela Nusselt sayısının değişimi elde edilmiştir. Bu deneysel çalışmanın teorik tahkikini yapmak üzere sıkıştırılamaz akışkanlara dar kanallarda serbest konveksiyonunu ifade eden basitleştirilmiş Navier-Stokes denklemleri ince ızgara üzerinde çözülmüş ve akış özellikleri ile integral değerler (yani Nusselt sayısı) elde edilmiştir. Deney ve teori karşılaştırlımıştır.Item TR - 2 reaktörü kalbindeki soğutma kanallarının akış blokaj analizi(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1998-12) Menteşeoğlu, Selim; Adalıoğlu, Ulvi; TAEK-ÇNAEMPlaka tipli yakıtlı araştırma reaktörlerinde bulunan dar, düşey dikdörtgen soğutma kanallarının her hangi bir sebeple tıkanması akış blokajına sebep olmakta ve sonunda reaktör kâlbi için çok tehkikeli durumlar ortaya çıkmaktadır. Birbirine paralel dizilmiş yakıt plakaları ve soğutma kanalları geometrisi en basit olarak tek boyutlu temsil edilebilir. Açık kanalların kapalı olanların soğumasına etkisini hesaba katmak için de iki boyutlu ısı iletim denklemi değişik tekniklerle nümerik olarak çözülmektedir. Kullanılan isonlu elemanlar metoduyla iki boyutlu geometrik yapıda belli sayıda kanal alınarak ısı transfer denklemi zamana bağlı olarak bütün ızgara üzerinde çözülmektedir. Kullanılan diğer metod olan sonlu fark metoduyla ise iki boyutlu zamana bağlı ısı transfer denklemi birbirine küple iki aded tek boyutlu denklem haline getirilince çözümde çok büyük basitlikler sağlanabilmektedir. Sabit fisyon ve bozunma ısı kaynağı ile değişken bozunma ısı kaynağı mevcudiyeti hâlinde ve açık kanallarda zorlamalı ve tabii konveksiyonla soğuma, kapalı kanallarda ise kondüksiyonla soğuma şartlan altında gözönüne alınan kâlp kısmı için sıcaklık dağılımları tesbit edilmiştir. Hangi şartlarda yakıt plakası erimeleri olduğu ve bunun büyüklüğünün tayini üzerinde durulmuştur.Item Allcut - auto : an automatic data search and fault tree evaluation program(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1990-08) Azaklıoğulları, M. Ünal; Adalıoğlu, Ulvi; 141291; TAEK-ÇNAEMALLCUT AUTO; CANDU tipi reaktörlerdeki sistemlerin güvenirlik ve bağlı olarak hata ağaçları değerlendirmelerini yapmak üzere, ALLCUTS programı esas alınarak, ÇNAEM'de geliştirilmiş bir bilgisayar programıdır. Bunun için CANDU reaktörüne ait bileşen veri tabanı ve hata ağaçlarındaki temel olaylar, sistemlere, bileşenlere ve bu bileşenlerin arıza modlarına göre geliştirilen bir bilgi kodlama sistemi ile kodlanmış ve bu bilgiler VAX 11/750 bilgisayarına depolanarak çok sayıda bilgi dosyası oluşturulmuştur. Program vasıtasıyla, incelenmesi istenen sistemin oluşturulan hata ağaçlarının temel olayları için gerekli bilgiler, depolanan bilgi dosyalarından herbir bileşen için otomatik şekilde aranarak bulunmakta ve gözönüne alınan sistem, güvenilirlik açısından değerlendirilmektedir. Program, VAX 11/750 bilgisayarında çalıştırılmış ve test edilmiş durumdadır.Item Alternatif enerji kaynakları : Jeotermal enerji, güneş enerjisi, rüzgar enerjisi(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1995-05) Erdoğan, Adem; Adalıoğlu, Ulvi; Alağöz, Ethem; Taylan, Sinan; Anaç, Hakan; İşyar, Arif; TAEK-ÇNAEMItem Tc-99m üretimi için verim arttırıcı tedbirler(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1994-04) Üstün, Gülsen; Adalıoğlu, Ulvi; TAEK-ÇNAEMTR-2 reaktöründe en fazla üretilen Tc-99m izotopunun elde edilme verimi için bir dizi analiz yapılmıştır. Kısa yarı ömürlü olan Mo-99 ve ondan üreyen Tc-99m izotopunun miktarını maksimum kılmak üzere zaman ve ışınlama pozisyonu bakımından gözönünde bulundurulması gereken tedbirler ortaya konmuştur. Ayrıca reaktörün çalışma rejimleri üzerinde de durulmuş ve değişik rejimlerin tesirleri incelenmiştir. Işınlama pozisyonlarının ve rejimlerinin yakıt ve hedef malzemesi tasarrufu da gösterilmiştir .Item Tahribatsız testle ilgili üretim işlemleri ve hataların oluş nedenleri(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1991-04) Ekinci, Şinasi; TAEK-ÇNAEMItem TR-2 reaktöründe I-131 üretimi(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1994-09) Aytekin, Ayşe; Turgut, Mehmet Hulusi; Adalıoğlu, Ulvi; TAEK-ÇNAEMTR-2 Reaktöründe, Te izotopunun nötronlarla ışınlanması suretiyle üretilen 1-131 izotopunun değişik kalp pozisyonlarındaki verimi hesaplanmıştır. Önce, kalp içinde ışınlanan Te numunelerinin geometrisine uygun bir hücre modeli alınarak, GGC-4 ve ANISN kodları yardımıyla 5 ve 9 gruplu mikroskopik tesir kesitleri kütüphaneleri hazırlanmıştır. 11. çevrimde reaktörün belli bir güçte, belli bir süre çalışması halinde Te’dan üretilen 1-131 izotopunun aktiviteleri iki boyutlu difüzyon hesabı yapan GEREBUS bilgisayar programı yardımıyla hesaplanmıştır. Ayrıca, değişik kalp yüklemeleri için, çeşitli kalp pozisyonlarına su kutusu konularak buralarda üretilen 1-131’in verimi karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir.Item TR-2 reaktöründe gama ısınmasıyla ilgili problemler(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1994-04) Şahin, Hasan; Adalıoğlu, Ulvi; TAEK-ÇNAEMTR-2 reaktörünün çalışması esnasında sama ışınlarıyla ısınmadan dolayı bazı problemler ortaya çıkmaktadır. Geçmişde kuru olarak yapılan izotop ışınlamalarda hedef malzemesinde sıcaklık artmasından dolayı bir takım yapı değişiklikleri gözlenmiştir. Depolanan gama enerjisi tek boyutlu, çok gruplu bir kodla (SABİNE koduyla) yere bağlı olarak hesaplanmakta olup ortamda ısı transferi gene tek boyutlu olarak ele alınmakta ve transferin tipine göre model geliştirilmiştir. Modelde kondüksiyonla, konveksiyonla ve radyasyonla ısı geçişi ayrı ayrı veya beraberce gözönüne alınmaktadır. Denklemler iç içe tarif edilmiş olan ite- rasyon halkaları ile çözülmektedir. Çözüm değişik problemlere tatbik edilmiş ve malzeme sıcaklığını düşürmek için havayla soğutma da ayrıca modele ilâve edilmiştir.Item ASME V - makale 2 : radyografik muayene(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1994-04) Baş, Neşet; Yıldırım, Abidin; Ekinci, Şinasi; Akgün, A. Fadıl; TAEK-ÇNAEMTürkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), Tahribatsız Test personelinin sertifika almaya yönelik eğitimini amaçlayan bir projeyi 1987 yılında başlatmıştır. Bu proje Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (BMKP), Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından desteklenmektedir. Bu proje kapsamında Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ÇNAEM), Endüstriyel Uygulama Bölümünde Radyografi, Ultrasonik, Magnetik Parçacık, Sıvı Penetrant ve Girdap Akımları gibi tahribatsız test kursları çeşitli seviyelerde İngilizce ve Türkçe olarak yapılmaktadır. Elinizdeki eğitim yayını, Radyografi kurslarında kullanılmak üzere "ASME, Section V Nondestructive Examination (1980 Edition)'* kitabında bulunan Subsection A: Nondestructive Methods of Examination Article 2: Radiographic Examination kodundan tercüme edilmiştir.Item Difüzleyici ve termalize edici ortamlarda nötron transportu(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1994-04) Kaya, Şadi; Adalıoğlu, Ulvi; TAEK-ÇNAEMDeğişik termalize edici ve difüzleyici ortamlarda nötron transportu tek boyutlu olarak İncelenmektedir. Ortamlara ait tesir kesitleri kütüphanesi gene tek boyutlu modellerle geometri faktörleri gözönüne alınarak elde edilmektedir. Ortamlarda toplam grup akılan ve açısal grup akılan elde edilmektedir. Bilhassa belli noktalardaki belli yöne doğru olan akıların tayini üzerinde durulmaktadır. Hesap sonuçlan deney ve başka hesap sonuçlarıyla karşılaştırmaktadır.Item Magneto-hidrodinamik denklemlerin iki boyutlu nümerik çözümleri ile süpersonik kanal akışları ve ani genleşmelerin incelenmesi(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1995-11) Aslan, N.; Kammash, T.; Adalıoğlu, Ulvi; TAEK-ÇNAEMBu çalışmada İdeal Magneto-hidro dinamik (MHD) denklemlerin iki boyutda nümerik çözümleri ile kanallarda süpersonik akışlar ve serbest uzayda patlamalar incelenmiştir. Bunun için MHD denklemleri korunumlu olarak yazılmış ve sonhı hacimler yöntemi ile akış yönünü dikkate alan "upwind" metodlarla çözümler yapılmıştır. Elde edilen sonuçların fiziksel olarak ne anlam taşıdıkları ve bu sonuçların uygulama alanlarının ne olabileceği tartışılmıştır.Item IBIND1L : bir satır çevrimsel Chebyshev yarı iteratif difüzyon kodu(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1992-05) Adalıoğlu, Ulvi; TAEK-ÇNAEMThe coefficient matricis of group diffusion equation are 2-cyclic and if a special grouping of mesh points is used, the reduced uncoupled equations may also be 2-cyclic, then the Chebyshev semi - iterat ive methods applied to the cyclically reduced matrix equations have same asymptotical rate of convergence with the corresponding SOR technique, but better average rates of convergences. If the coefficient matrix is symmetric, then the rate of convergences would be even better. 1-line grouping of mesh points does not produce 2-cyclic matricis. But Chebyshev semi iterative technique can also be applied to the block partitioned original equations obtained by doing so. This report summarizes the results of the Chebyshev semi-iterative technique applied to the original equations which are partitioned according to the 1-line basis. Comparisons showed good agreements between the results of IBIND1L and the similar codes, such as GEREBUS which uses same accelaration method.Item TR - 2 reaktörü için izotop ışınlama rejimleri(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1992-01) Üstün, Gülsen; Adalıoğlu, Ulvi; TAEK-ÇNAEMHastanelerde ve laboratuvarlarda kullanılan 1-131 ve Tc-99m izotopları ile endüstride sama radyografi kaynağı olarak kullanılan Ir-192 izotopu Te, Mo ve Ir’un nötronlarla ışınlanması ile üretilmektedir. Elde edilen 1-131, Mo-99 ve Ir-192 izotoplarının aktiviteleri nötron akışına ve reaktörün çalışma rejimine bağlı olarak değişmektedir. Bu çalışmada FUKMOD kodu kullanılarak sözü edilen izotopların, ÇNAEM ’deki TR-2 reaktörünün değişik çalışma rejimlerindeki ışınlamalara göre elde edilecek aktivitelerinin değişimleri özetlenmektedir. Ayrıca çalışma rejimlerinin yakıt tüketimine etkisi de incelenmiştir.Item Euler ve MHD denklemlerinin dalga modelleri ile üçgensel örgülerde dengesizlik dağılımı metoduyla nümerik çözümleri(Türkiye Atom Enerjisi Komisyonu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1997-06) Aslan, N.; Balcı, Ş.; Üstoğlu, V.; TAEK-ÇNAEMBu raporda üçgensel örgülerde kullanılan dengesizlik dağılımı metodu için ilk defa MHD denklemleri için geliştirilen bir dalga modeli: MHD-A sunulmaktadır. Bu modelde etkin bir dalga modeli oluşturabilmek için korunumlu formdan ziyade denklemlerin ilkel halleri kullanılmıştır. Araştırmalarda ele alınan düzlemsel MHD dalga modelinde birer çift hızlı ve yavaş magneto-akustik dalga, bir entropy dalgası ve bu raporun ilk yazarı tarafından saptanmış olan manyetik akı (diverjans) dalgası olduğu bulunmuştur. İki boyutlu MHD denklemlerinin çözümlerinde bu dalganın olması gerektiği ilk defa Aslan[1] tarafından doktora tezinde belirtilmişti. Nümerik sonuçların verilmemesine rağmen, Aslan korunumlu formun ilkel formla uyumlu olması için manyetik alanın diverjansıyla orantılı bir kaynak teriminin olması gerekliliğini belirtmişti. Bu fikir daha sonra Powell [2] tarafından uygulandı ve bunun manyetik alanın (nümerik hatalar sonucu) sıfırdan farklı olan diverjansından kaynaklanan instabiliteleri yok etttiği bulundu. Aynı fikir Gombosi [3] ve Powell [4] tarafından başarıyla kullanıldı. Daha sonra ise Aslan [5] Tokamak plazmaları, yüksek beta (beta=kinetik basınç/manyetik basınç) patlamaları, ve yüksek hızlı akışları incelemek için bu adı geçen dalga ve kaynağı Riemann türü bir metod’da kullandı [6], Bu tür metodlara benzer metod olan dengesizlik dağılımı metoduyla, sıkıştırılmaz (incompressible) akışların çözümlerinde nasıl nümerik osilasyon üretildiği Mesaros [7] tarafından izah edilmişti. Bu raporda (Sıvı sodyum veya Tokamak plazma akışları gibi) sıkıştınlamaz akışları incelemede gayet başarılı olan dengesizlik dağılımı metoduyla kullanılan (ve ilk defa bulunan) bir MHD dalga modeli: MHD-A sunulmaktadır. Bu metod yine ilk yazar tarafından bulunan zor bir test problemine uygulanmış ve ilk model olmasına rağmen oldukça başarılı sonuçlar ortaya koymuştur (ayrıntı için [9] no'lu referansa bakınız).Item The early warning environmental radiation monitoring system in Turkey(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 1993-01) TAEK; Türkiye Atom Enerjisi KurumuItem Sames J-15 hızlandırıcısının yeniden kazanılması(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1998-05) Tarcan, Gökçe; Subaşı, Metin; Özbir, Yıldıray; Baykal, Adnan; TAEK-ÇNAEMBu rapor, yakın zamanda Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi Fizik Bölümünde kurulan ve çalıştırılmaya başlanılan SAMES J-15 alçak enerjili iyon hızlandıncısını(nötron üreteci) tanımlamaktadır. Cihaz, son kez Milli Savunma Bakanlığı AR-GE Laboratuannda(Ankara) kullanılmış ve o zamandan bu yana yaklaşık 15 yıldır hizmet dışı kalmıştır. Hızlandırıcının radyo-frekans iyon kaynağı, huzme hattı, yüksek vakum sistemi ve kontrol birimi tek-tek elden geçirilmiş, büyük bir titizlikle yapılan temizlik, tamir ve gerekli değiştirmelerden sonra montajları yapılmıştır. Ayrıca, basınçlı hava ile çalışan örnek transfer sistemi ve huzmeyi darbeli çalıştırma birimleri de kurtarılarak hizmete sokulmuştur. Halen, hızlandırıcı çalışır durumda olup Fizik Bölümü projelerinde kullanılmaktadır.Item X ışınları ve alaşımsız karbonlu çelik malzeme için ışınlama eğrisi : (300 KV'luk X-ışını cihazı)(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1995-12) Karainci, Nihat; Doğruöz, Mustafa; Akgün, A. Fadıl; TAEK-ÇNAEMIşınlama eğrileri, malzeme kalınlığı ile kilovoltaj arasındaki ilişkiyi gösteren eğrilerdir. Bu eğriler asıl olarak tekdüze kalınlığa sahip malzemelerin radyografik çekimlerinde ışınlama sürelerini tam olarak hesaplamak için kullanılırlar. Bunun yanısıra farklı kalınlıklara sahip malzemelerle, işlenmemiş dökürn gibi pürüzlü yüzeylere sahip malzemelerin radyografilerinde de yol gösterici bir test parametresidir. Elinizdeki bu bulgular, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ÇNAEM), Endüstriyel Uygulama Bölümü’nde bulunan 300 kV’luk X-ışını cihazı ve alaşımsız karbonlu çelik malzeme kullanılarak, ışınlama eğrisi hazırlamak amacı ile yapılan deneysel bir çalışmadır.Item TR-2 reaktöründe TC-99m üretimi : Temmuz -1994(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1995-08) Aytekin, Ayşe; Turgut, Mehmet Hulusi; Adalıoğlu, Ulvi; TAEK-ÇNAEMTR-2 Reaktöründe Molibden izotopunun nötronlarla ışınlanması suretiyle üretilen Tc- 99m izotopunun değişik kalp pozisyonlarındaki verimleri daha önceki bir çalışmada araştırılmıştı. Bilhassa epitermal bölgedeki etkileri daha iyi görebilmek amacıyla, reaktör kalbinde bulunan tüm izotopların 5 ve 9 gruplu tesir kesitleri kütüphaneleri bölümümüzdeki GGC-4 ve ANI SN bilgisayar programları yardımıyla hazırlanmıştır. 9 grupla elde edilen sonuçlar, 5 gruptan elde edilenlerle karşılaştırıldığında aktiviteler biraz daha yüksek bulunmuş, fakat pozisyonlara göre izafi değişimlerin aynı kaldığı görülmüştür. Ayrıca, ışınlama tüpünde ve su kutularında yapılması mümkün olabilecek geometri değişikliklerinin verime olan etkileri incelenmiş ve uygun olabilecek dizaynlar teklif edilmiştir.Item Karadeniz'e atılan varillerle ilgili toksisite çalışması(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, 1990-04) Topçuoğlu, S.; Saygı, N.; Erentürk, N.; Bulut, A. M.; TAEK-ÇNAEMÇok sayıda kimyasal atık içeren varillerin özellikle Batı Karadeniz kıyılarına atıldığı bir gerçektir. Başta DDT ve PCV gibi organik kirleticiler içeren bu varillerden alınan üç ayrı örnekte Pb,Cd,Cu,Co,Mn,Zn,Fe,Ag,Mg ve Cr gibi bazı inorganik atıkların seviyeleri bu araştırma ile ortaya konulmaktadır. Yapılan analizler sonunda kurşunun 518 µg/g, bakırın 76 µg/g, manganın 95 µg/g, çinkonun 320 µg/g, demirin 407 µg/g, ve magnezyumun 50 µg/g'a eriştiği saptanmıştır. Çok sayıdaki varil örneğinde radyoaktivite analizleri de yapılmış ve herhangi bir aktiviteye rastlanmamıştır. Deniz ortamına giren metal atıklar geniş yüzey/volüm oranına sahip olan ve biyolojik kütlenin en büyük bölümünü içeren fitoplankton organizmalar tarafından çok hızlı bir şekilde alınmaktadır. Belli bir konsantrasyondan sonra bu organizmaların çoğalmaları durmakta ve letal etkiler görülebilmektedir. Fitoplankton organizmaların hızla azalmaları veya ölmeleri zooplankton organizmaların çoğalmasını önlemektedir. Sonuçta ekonomik değeri olan balıklarımız besin bulamayarak ya iyi gelişememekte veya yeterince çoğalamamaktadır. Biz bu çalışmamızda ayrıca bazı fitoplankton türlerinde varillerden çıkan kimyasal atıkların öldürücü konsantrasyonlarını (LC50) da ortaya koymaktayız.Item Effect of ionizing radiation on the hygienic quality and shelf - life of Turkish fermented sausage : FAO/IAEA research Co-ordination Meeting on Food Irradiation for the Middle East and European Countries Lalahan-Ankara, Turkey, 6-10 May 1991(Turkish Atomic Energy Authority, Lalahan Nuclear Research Institute in Animal Health, 1991) Öztaşıran, İzzet; Akın, Seniha; Ersen, Sıtkı; Çerçi, Harun; TAEK-Lalahan Hayvan Sağlığı Nükleer Araştırma Enstitüsü