Browsing by All Authors "Dikmen, Hasan"
Now showing 1 - 8 of 8
Results Per Page
Sort Options
Item Çevresel radyoaktivitenin izlenmesine yönelik imkan ve kabiliyetin artırılması(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2015) Yücel, Ülkü; Yeltepe, Emin; Şahin, Namık Kemal; Dikmen, Hasan; Çağatay, Bengü; Özkök, Yücel Özer; Bakioğlu, Tayfur; Çınar, Memduh Fatih; TAEK-SANAEMBu proje, 2009 yılında herhangi bir nükleer/radyolojik kaza veya tehlike durumu sonrasında ülkemizdeki radyasyon seviyelerinde kayda değer artışların ve oluşabilecek radyoaktif bulaşmanın boyutlarının değerlendirilmesini ve insan sağlığı ile çevre üzerindeki etkilerinin doğru şekilde belirlenmesini sağlamak üzere çevre radyoaktivite düzeylerinin izlenmesi konusunda üniversitelerle işbirliği yapılması amacıyla başlatılmıştır. Proje kapsamında 14 üniversite ile protokol yapılmış, 12 üniversiteye 4 adedi HPGe dedektörlü, 9 adedi TAEK tarafından temin edilen Nal dedektörlü olmak üzere toplam 13 gama spektrometresinin kurulumu gerçekleştirilmiş, kurulum sırasında ilgili personele gerekli eğitimler verilmiştir. Biri projenin başlangıcında (Mayıs 2009) diğeri son yılında (Mart 2013) olmak üzere iki çalıştay düzenlenmiştir. Çalıştaylar ve kurulum sırasında verilen eğitimlerin yanı sıra, TR080209 kodlu “Kimyasal ve İyonlaştırıcı Radyasyon Metrolojisinin Geliştirilmesi” konulu AB projesi kapsamında üniversitelerdeki araştırmacılara yönelik olarak SANAEM’de ve Ege Üniversitesinde düzenlenen uygulamalı çalıştaylara bu proje kapsamındaki üniversitelerdeki araştırmacıların katılımları sağlanmış, IRMM ve Merkezimiz uzmanları tarafından eğitim verilmiştir. Detektör kurulumlarının ve eğitimlerin tamamlanmasının ardından “Toprakta Doğal Radyonüklitlerin Aktivite Derişimlerinin Belirlenmesi” başlıklı Yeterlilik Testi (Proficiency Test) düzenlenmiştir. Yeterlilik testine katılan 16 laboratuvara birer adet numune gönderilmiş ve bu toprak numunesinde bulunan Ra-226, Th-232 ve K-40 radyonüklitlerinin aktivitelerini tespit edip raporlamaları istenmiştir. Sonuçlarını raporlayan 12 laboratuvarın test sonuçlarının değerlendirilmesi sonucu başarının %50’nin üzerinde olduğu gözlenmiştir. Kurulan laboratuvarlar, verilen eğitimler ve düzenlenen yeterlilik testi sayesinde, Türkiye’nin çevre radyoaktivitesinin izlenmesi kapsamında TAEK Laboratuvarlarına örnek alma ve gama spektrometrik analizler konularında destek verebilecek üniversite laboratuvarlarından oluşan bir radyoaktivite ölçüm laboratuvarları ağı oluşturulmuştur.Item Iğdır bölgesi çevresel radyolojik izleme programı değerlendirme raporu 2013-2016(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2017) Gülay, Yusuf; Dikmen, Hasan; Yıldız, Çiğdem; Bıyık, Recep; Aybers, Timuçin; Tanrıkul Demir, Ezgi; Ünver, Latife Özge; Ünlü, Sibel; Söğüt, Ali; Köseoğlu, Turhan; Sağel, Zafer; Kaya, Halil İbrahim; Halkman, Hilal B. D.; Aydın, Fatih; Aydın, Gülizar; Güllüoğlu, Fulya; Uzun, Sefa Kemal; Çorak, Ahmet; Erçin, Demet; Mert, Hülya; Haskılıç, Mehmet; Kurt, Aylin; Gündoğdu, Gençay; Çınar, Memduh Fatih; Şahin, Mihriban; Özgür, Mine; Kaya, Nihal; Yüksek, Simay; Özkök, Yücel Özer; Kesimal, Ahmet; Albayrak, Nesli; Yüksel, Ayhan; Yüce, Günay; Öztürk, Neşet; Kekeç, Sultan; Karabayır, Erhan; Şimşek, Funda Barlas; Taşkın, Halim; Güneş, Şerife; TAEK-NGDTürkiye’nin çevresindeki nükleer santrallerin radyolojik etkilerinin izlenmesi amacı ile 2013 yılından başlayarak TAEK yıllık çalışma programlarına “Türkiye’nin çevresindeki nükleer santrallerin radyolojik etkilerinin izlenmesi isimli bir faaliyet eklenmiştir. Bu faaliyet kapsamında temel çalışma olarak “İğdır Bölgesi Çevresel Radyolojik İzleme Programı” 2015 yılında tamamlanmış ve program dahilinde radyolojik izleme çalışmaları yapılmıştır. Bu kapsamda hava, yüzey suyu, toprak, içme suyu ve bölgede yetiştirilen ürünlerden gıda numuneleri alınarak laboratuvar ölçümleri yapılmış, çevresel dozimetreler kullanılarak çevre dozu ölçülmüş ve bölgede bulunan ve 24 saat kesintisiz çalışan RESA istasyonlarından alınan sonuçlar değerlendirilmiştir. Numune alımı ve numunelerin analizinde ÇNAEM ve SANAEM’in analizlere özgü standart yöntemleri ve kalite kontrol sistemleri kullanılmıştır. İğdır bölgesi çevresel radyolojik izleme programı çerçevesinde alınan örneklerde en yüksek; • I-131 aktivitesi süt numunelerinde 50,0 Bq/kg’ın altında • Cs-134 aktivitesi şeker pancarı numunesinde 0,7 Bq/kg, • Cs-137 aktivitesi, toprak numunesinde 25,3 Bq/kg, • Sr-90 aktivitesi toprak numunesinde 13,0 Bq/kg, olarak tespit edilmiştir. İçme sularında tespit edilen radyoaktivite seviyeleri “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkındaki Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” gereğince izleme gerektiren değerlerin altındadır. İçme sularındaki H-3 aktivitesi 0,82 Bq/m3 olarak ve içme suları nedeni ile sindirim yoluyla alınan toplam doz; ölçülebilen Sr-90 ve Cs-137 değerleri için toplam 87,89 nSv/yıl olarak tespit edilmiştir. Bu değerler Yönetmelikte gösterge dozu olarak belirtilen 0,1 mSv/yıl ile karşılaştırıldığında gösterge dozunu hesaplanmasına esas teşkil eden radyoaktivite açısından veya limiti 100 Bq/I olarak verilen H-3 açısından izlemenin gerekli görülmediği durum ile örtüşmektedir. Sonuç olarak, izleme programı çerçevesinde yapılan analiz ve ölçüm sonuçlarına göre herhangi bir olağandışı bulgu tespit edilmemiştir.Item Iğdır region environmental radiological monitoring programme 2013 – 2016 evaluation results(Turkish Atomic Energy Authority, 2018) Gülay, Yusuf; Dikmen, Hasan; Yıldız, Çiğdem; Bıyık, Recep; Aybers, Mehmet Timuçin; TAEK-NGD"The monitoring of the radiological effects of nuclear power plants around Turkey” was added to TAEK's annual work programme as an ongoing activity for the purpose of monitoring the radiological effects of nuclear power plants around Turkey in 2013. As part of this activity, The Iğdır Region Environmental Radiological Monitoring Program was completed in 2015 (TAEK, 2015) and radiological monitoring studies were carried out within this program (TAEK, 2017). Air, surface water, soil, drinking water and local food samples were collected and laboratory measurements were performed for the determination of environmental radioactivity levels. Environmental dose rate measurements were performed periodically by using the continuously operated RESA (Early Warning Environmental Radiation Monitoring System) units stationed in the region. Detected radioactivity levels in drinking water samples were below the monitoring levels (Official Gazette, 2013). Maximum H-3 activity was detected as 0.82 Bq/m3 and total indicative dose, for the measured Sr-90 and Cs-137 values, was calculated as 87.89 nSv/year considering the ingestion of drinking waters. When these values were compared with the stated values in the regulation (Official Gazette, 2013), for the indicative dose of 0.1 mSv/year, or for the limit value of 100 Bq/l for H-3, they were in conformity with the no further monitoring were needed conditions as for the H-3 activity, and for the other dose contributing nuclides in the drinking waters.Item Transfer Factors of 238U, 232Th, 40K, 210 Pb to selected some Crops and radiation impact assessment in Semi Arid Environment(Springer, 2024-05-22) Dirican, Abdullah; Dikmen, Hasan; Şahin, Mihriban; Gülay, Yusuf; Özkök, Yücel Özel; Kaya, Nihal; Vural, MustafaResearch on the safety of staple agricultural food products has always been one of humanity's priorities and provides input for dose assessment models. Within this important priority, activity concentrations, transfer factors (TF), and radiological effects of 238U, 232Th, 210Pb, and 40 12 K were studied for selected crops in a village close to the NORM area, located in Central Anatolia region of Turkey. The RESRAD-onsite code has been used to assess the total dose rate. The simulation of the risk analysis covered 80 years. The maximum total dose of 0.5 mSv/yr was obtained at t = 30 years.Item Türkiye'de radyonüklit metrolojisi alt yapısının geliştirilmesi(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2015) Yeltepe, Emin; Yücel, Ülkü; Dirican, Abdullah; Kahraman, Gülten; Seferinoğlu, Meryem; Şahin, Namık Kemal; Aslan, Nazife; Dikmen, Hasan; TAEK-SANAEMÜlkemizde radyoaktivite ölçümleri konusunda öncü olan Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) laboratuvarları, hâlihazırdaki analiz kalitesini ve kapasitesini daha üst seviyeye çıkarmak için çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalar kapsamında TAEK, Avrupa Birliği ve TÜBİTAK-Ulusal Metroloji Enstitüsü ile ortaklaşa “Improving Chemical and Ionizing Radiation Metrology” adlı AB projesine dâhil olmuştur. Bu proje ile kimyasal ve İyonlaştırıcı radyasyon metrolojisi konusunda bilgi aktarımının sağlanması, kurumsal kapasitenin artırılması ve SANAEM’de ikincil seviyede radyonüklit ölçümlerinin yapılabilmesi için teknik destek sağlanması amaçlanmıştır. Proje kapsamında TAEK’e herhangi bir cihaz veya ölçüm sistemi temini planlanmamıştır. Bu nedenle Avrupa Birliği teknik destek projesine paralel olarak kurumumuzun radyasyon metrolojisi faaliyetleri için gerekli olan cihaz ve laboratuvar altyapısının oluşturulmasının yanı sıra yürürlükte olan ve yapılması hedeflenen ölçüm ve analiz teknikleri ile ilgili metrolojik çalışmalara yönelik ihtiyaçların karşılanması için bir proje sunulması planlanmıştır. 2009 yılı sonunda sunulan ve 2010 yılında başlayan proje kapsamında yeni laboratuvar mekânları ve bu laboratuvarların havalandırma, tesisat ve zırhlama tasarımları yapılmıştır. Cihaz ve sistem olarak Compton baskılama sistemi, TDCR (Çiftli-Üçlü çakışma oranı) sıvı sintilasyon sistemi, otoradyografi cihazı, film kalınlığı ölçme cihazı ve gerektiğinde kullanılmak üzere farklı fonksiyonlara sahip çeşitli nükleer enstrümantasyon modülleri (NIM) temin edilmiştir. Tanımlanmış katı açıda alfa sayım sistemi ve 4n-y sayım sistemi tasarımlanmış ve gerekli parçalar ülkemizde yaptırılmıştır. Ayrıca mevcut iyon odasının kalibrasyonları Almanya’nın ulusal referans laboratuvarı Physikalisch-Technische Bundesanstalt’ta (PTB) tamamlanmıştır. Proje ile Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (SANAEM) radyonüklit metrolojisi laboratuvarlarının cihaz ve mekân altyapısı başarıyla tamamlanmıştır. Alınan cihaz ve sistemler büyük oranda faaliyete geçmiştir. Bu laboratuvarlar, hazırlıkları tamamlanan ve önümüzdeki dönemde başlayacak olan bilimsel çalışmalarla uluslararası arenada ülkemizi ve TAEK’i gururla temsil edecektir.Item Türkiye'deki doğal mineralli (maden suları) ve içme sularının toplam alfa/beta, (226)Ra, (234)U, (238)U, (210)Po ve (228)Ra aktivitelerinin belirlenmesi ve toplam gösterge dozlarının hesaplanması(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2012) Dirican, Abdullah; Acar, Recep; Kaya, Halil İbrahim; Şengör, Mihriban; Yüksek, Simay; Erden, Pınar Esra; Seferinoğlu, Meryem; Şahin, Namık Kemal; Dikmen, Hasan; Yeltepe, Emin; Özkök, Yücel Özer; Elçin, Demet; Yücel, Ülkü; TAEK-SANAEMBu çalışmada ülkemizdeki mineralli sular ve içmece sularının toplam alfa/beta aktivitesi ve su örneklerindeki (226)Ra, (238)U, (234)U, Po, Ra radyonüklitlerinin aktivite derişimleri ölçülmüştür. Yapılan ölçümlerde orantılı sayım sistemi, alfa spektrometresi ve gama spektrometresi kullanılmıştır. Su örneklerinin analizinde öncelikle toplam alfa/beta analizleri yapılmıştır. Toplam alfa aktivitesi 0.1Bq/L den fazla olan sularda alfa parçacığı yayımlayan doğal radyonüklitlerin aktivite miktarları, toplam beta aktivitesi 1.0 Bq/L den fazla olan su örneklerinde ise (228)Ra aktivitesi belirlenmiştir. Doğal mineralli su dolum tesislerden toplanan mineralli suların biri haricinde toplam alfa ve beta değerlerinin müsaade edilen sınır değerlerinin altında olduğu tespit edilmiştir. Beş adet içmece suyu örneğinde toplam alfa ve beta aktivitelerinin doğal mineralli sular için öngörülen sınır değerlerin üzerinde olduğu tespit edilmiştir.Item Türkiye'deki kaplıca tesislerinde radyoaktivite düzeyinin araştırılması ve toplam etkin doz değerlendirilmesi(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 2014) Dirican, Abdullah; Kaya, Halil İbrahim; Uzun, Sefa Kemal; Demiröz, Işık; Erden, Pınar Esra; Şahin, Mihriban; Acar, Recep; Dikmen, Hasan; Yeltepe, Emin; Şahin, Namık Kemal; Seferinoğlu, Meryem; Yüksek, Simay; Özkök, Yücel Özer; Erçin, Demet; Gökhan, Kıymet; Çınar, Memduh Fatih; Özgür, Mine; Baltaş, Aysun; Yılmaz, Şenol; TAEK-SANAEMMineralli ve termal sular doğal radyoaktivite ihtiva edebilmektedir. Bu sular bazı durumlarda kaplıca tesislerinde çalışanlar ve tedavi amacıyla bu suları kullananlar için radyasyondan korunma sorunlarına yol açabilmektedir. Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de içmece sularının tüketimi her geçen gün artmakta ve kaplıca tesislerinde kısa süreli konaklamalar popüler hal almaktadır. Türkiye’de bugüne kadar, kaplıca tesislerini kullananlar ve bu tesislerde çalışanların doğal radyasyona karşı korunması ile ilgili düzenlemeler ve termal sulardan kaynaklanan radyasyona maruz kalma durumu için detaylı incelemeler yapılmamıştır. Bu nedenle Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Türkiye’de kaplıca bulunan bölgelerde doğal radyoaktivite düzeyini belirlemek, bazı kaplıca tesislerinde çalışanlar ve tesislerden faydalananlar için toplam etkin dozları hesaplamak ve bu gibi durumlara uygulanan ulusal radyasyondan korunma düzenlemelerini analiz etmek için Uluslararası Atom Enerjisi Ajansına bir teknik işbirliği teklifi sunmuştur. Sağlık Bakanlığı’nın 2013 yılı verilerine göre Türkiye’de ruhsatlı olarak faaliyet gösteren 169 kaplıca tesisi bulunmaktadır. Bu çalışma Türkiye’deki kaplıcaların % 41 ’ini oluşturan 70 kaplıca tesisinde yürütülmüştür. Kaplıca tesislerinde, birbirini tamamlayan ölçme teknikleri kullanılarak havadaki radon aktivite derişimi belirlenmiştir. Toprak ve su örnekleri toplanmış ve laboratuvarda analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, kapalı yüzme havuzlarındaki radon aktivite derişiminin 13 Bq/m3 ile 10 kBq/m3 arasında değiştiğini göstermektedir. Termal sularda ölçülen toplam alfa ve beta konsantrasyonları sırasıyla 0.018 Bq/L ila 54.2 Bq/L ve 0.024 Bq/L - 37.7 Bq/L aralıklarında değişmektedir. Kaplıca tesislerinde çalışanların çalıştıkları süre içerisinde ve bu tesislerden faydalananların kür uygulama süresince aldıkları toplam etkin dozların sırasıyla yılda 0.06 mSv ile 39.3 mSv ve 0.08 mSv ile 17.1 mSv arasında değiştiği belirlenmiştir.Item Uranium isotopic analysis of depleted uranium in presence of other radioactive materials by using coaxial and planar Ge detectors(Azerbaijan National Academy of Sciences Institute of Radiation Problems ve Turkish Atomic Energy Authority, 2006) Yücel, Haluk; Yeltepe, Emin; Dikmen, Hasan; Vural, Mustafa; 3905; TAEK-ANAEMThis paper deals with the determination of isotopic abundance of depleted uranium (DU) employing two different γ-ray spectrometric methods. One is the multi-group y-ray analysis (MGA) method using the low energy region (< 300 keV) with a planar Ge detector intrinsically calibrated with γ- and X-rays of uranium without use of standards. The MGA method is quicker and more practical for situ applications, however, it has been previously demonstrated by author [1] that relative abundances of DU obtained by MGA method are not consistent with the declared values for the DU samples in the presence of the actinides such as Th, Np, Pa and Am. The main reason for these erroneous results has already been proposed to be the interference of the γ- and X-rays of uranium with those emissions of the other actinides in the 80-130 keV region. The latter method is the absolute γ-ray analysis method (AGA), which uses the γ-rays of energies in the range of 130-1001 keV region for uranium but it requires an accurate absolute efficiency calibration with use of radionuclide standards. For the application of the AGA method, a high efficient coaxial Ge detector was calibrated by using the multi-radionuclide standards. It is emphasized that less intense but cleaner gamma peaks at 163.3 keV (5.08 %) and 205 keV (5.01%) of 235U are preferably used for the determination of 235U abundance in the AGA method, although there are more intense peaks of 235U observed in the γ-ray spectra such as 143.8 keV (10.76%) and 185.7 keV (57.2%) of 235U. Because both 143.8 keV and 185.7 keV peaks affected seriously due to interferences with 143.3 keV (0.44%) of 237Np and with 186.2 keV(3.51%) of 226Ra. Additionaly, in the higher energy region (above 130 keV) of the spectra, it was chosen the analytical peaks: 258.2 keV (0.076%), 742.8 keV (0.106%), 766.3 keV (0.294%) and 1001 keV (0.837%) y-rays of 234mPa (238U) for the determination of 238U. However, the 1001 keV peak among them is preferably chosen for the isotopic abundance analysis of 238U. On the other hand, in the low energy region, the most intense peak of 234Th (~>HU), 63.3 keV (4.8%) has not been considered for the analysis because it has a fully multiplet (62.86 keV + 63.29 keV) and includes the interferenc peaks of the 62.70 keV (1.5%) of 234Pa, the 63.81 keV (0.263%) of 232Th and the 63.90 keV (0.011%) of 237Np, when the presence of other radioactive materials along with DU. It is clear that the AGA method needs more tedious and laborious work, however, it results in more accurate results for 235U isotopic analysis of DU samples. The results for the abundances measured from the AGA method are compared with those of MGA method when DU samples measured along with other radioactive materials.